"Zerrat tarlasından tâ manzume-i şemsiyeye, tâ Samanyolu denilen kehkeşan dairesine ve bir hüceyre-i bedenden tâ zemin mahzenine..." Zerrat tarlası ile izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

Zerrat, maddeyi teşkil eden en küçük yapı taşı demektir ki, onun parçacıkları zerredir. Kâinat bu zerrelerden meydana gelmektedir. Bir inşaat nasıl kum ve çimentodan müteşekkil ise, kâinatın kum ve çimentosu da zerreler ve atomlardır.

Bu zerrelerin miktarını tespit ve tayin etmek mümkün değildir. Küçük bir karıncanın vücudunda milyarlarca zerre istihdam ediliyor. Bu zerrelerin o vücuttaki vazifeleri ise çok ince ve hassas bir muvazene üzerine kurulmuş. Bir zerre şaşırıp vazifesini terk etse ya da yanlış bir adım atsa, o karıncanın vücudundaki sistem ve nizam çöker ve karınca ölür. Yani karıncanın vücudunda çalışan o zerreler belli bir kanun ve ölçü ile hareket ediyorlar. Bu kanunlara Kur’an; "fıtrî şeriat" ya da "âdetullah" diyor.

Bu derin tefekkür tablosunu bir derece seyredebilmek için atom yerine güneş sistemi üzerinde düşünelim ve daha sonra bu düşüncelerimizi atomlar âlemine teşmil edelim.

Güneş sistemindeki bütün gezegenler farklı yörüngelerde ve değişik sür’atlerle bir hareket halindedirler. Sistemdeki bütün gezegenlerin toplu bir fotoğrafını çekelim. Belli bir zaman mesela bir saat sonra, bütün gezegenlerin yerleri değişmiş olacaktır. Bu yeni hali de fotoğraf olarak kaydedelim. Bunları yan yana getirdiğimizde bu ikincisi birincinin mahsulü gibi olur. Aynı işlemi iki saat sonra tekrarladığımızda karşımıza çıkan tablo ikincinin mahsulü gibi olur. Böylece güneş sistemimiz her saat yeni bir sistem doğurmuş yahut mahsul vermiş gibi hayal edilebilir.

Üstad hazretleri bu manayı atomlar âlemi için düşünmüş ve kâinattaki bütün atomların bir andaki vaziyetlerini bir önceki anın mahsulü olarak değerlendirmiş, böylece zerrat âleminin her zaman yeni bir kâinatı mahsul verdiğini dakik nazarların temaşa ve tefekkürüne sunmuştur.

"Manzume-i şemsiye" güneş sistemi demektir. Samanyolu (Kehkeşan) ise güneş sistemini de içine alan çok büyük bir galaksidir.

"Hüceyre-i beden" insanın bedenini teşkil eden hücreler demektir ki sema dairesindeki yıldızlar ne ise insan bedeni için de hücreler odur.

"Kâinatın heyet-i mecmuası" ise, bütün kâinat demektir. Allah’ın idare ve terbiyesi her dairede ve her mahlûkta geçerlidir. Yani bir atomdan tut tâ kâinatın bütününe varana dek her şeyin yaratıcısı, terbiye ve idare edicisi Allah’tır.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü