"Âlem-i Ef'al" ve "Sıfât-ı Ef’al" ne demektir?
Değerli Kardeşimiz;
"Arkadaş! Cenâb-ı Hakk'ın sıfât-ı ezeliye âleminde biri celâlî, diğeri cemalî, iki türlü tecellîsi vardır. Celâl ile cemâlin sıfât-ı ef’al âleminde tecellîsinden lütuf ve kahır, hüsün ve heybet tezahür eder. Ef’al âlemine tecellî edince, tahliye تَحْلِيَه ile tahliye تَخْلِيَه (tezyin ile tenzih) doğar. Âsâr ve a’mâl âleminden âlem-i âhirete intıba’ edince, lütuf Cennet ve nur olarak, kahır da Cehennem ve nar olarak tecellî eder."(1)
Sıfat-ı ef’al ; Allah’ın yedi subuti sıfatı olan; hayat, ilim, irade, kudret, sem, basar ve kelam sıfatlarına işaret eden bir mefhumdur. Allah’ın fiili isimleri de bu yedi sıfattan türediği için, onlarda bu sıfat-ı ef’ale tabidirler.
Bu paragrafta geçen celalî ve cemalî hususiyetlerin bu sıfatlar ve isimlerdeki tecellisi ise, lütuf ve kahr, hüsün ve heybet şeklinde tezahür eder. Meselâ; Muhyi ismi hayat verirken cemalî oluyor, Mümit ismi can alırken celalî oluyor. Yani birinde lütuf hükmederken diğerinde kahr hükmediyor.
Cemil, güzel demektir ve Cenab-ı Hakk’ın bir ismidir. Ancak cemalî isimler sadece Cemil ismine mahsus değildir. Güzellik ve rahmet ifade eden bütün isimler cemalî isimdirler. Rahman, Rahîm, Latif, Rezzak, Müzeyyin, Şafi, Rezzak, Gaffar gibi pek çok isim cemal ifade ederler.
Keza, celal de izzet, azamet, kudret ifade eder. Celil ismi yanında pek çok esmâ-i hüsna da bu gruba girer; Aziz, Cebbar, Kadîr, Kahhar gibi.
Nevilerde ve külliyatta celalî isimler, fertlerde ve cüziyatta ise cemalî isimler dikkatleri daha fazla çekerler. Bir tek çiçeğe baktığımızda güzelliğine hayran oluruz, bir çiçek bahçesine girdiğimizde ise hayretimiz, hayranlığımızdan daha fazla olur. Yani bu defa celâl tecellisi cemâl tecellisinden daha fazla nazarımıza çarpar. Bir tek kuşun rızıklanmasında cemâl manası, bütün hayvanlara her gün rızıklarının verilmesinde ise celâl manası daha hâkimdir.
Âlem-i ef’al ise, bu yedi sıfatın tecelli ettiği fiiller (mahlûkat âlemi de denilebilir) âlemidir. Rızık, hayat, ölüm gibi icraatlar bu fiiller âleminden sadece bir kaçıdır...
(1) bk. İşaratü'l-İ'caz, Bakara Suresi 6. Ayet Tefsiri.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü