"Allah bir ism-i cami’ olduğundan, esma-i hüsna adedince tevhidler, içinde bulunur." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

Allah ismi, zatî isimdir; diğer bütün isimler bu ismin içinde yer almaktadır. Temsilde hata olmasın, adı Ahmet olan bir adam düşünelim. Bu adam aynı zamanda cömert olsun, ressam olsun, doktor olsun, hâkim olsun vs. yüzlerce sıfatı olsun. "Ahmet" dediğimiz zaman bütün bu sıfatlar ve isimler de onun içine girmiş olur.

Allah dediğimizde, kudreti de kastetmiş oluruz, adaleti de hikmeti de.. Dolayısı ile Lâ ilâhe illallah dediğimiz zaman, La Hâlıka illallah da demiş oluyoruz. Yani Allah'tan başka yaratıcı yoktur ve hakeza... Mesnevî-i Nuriye'de geçen şu ifadelerin her biri tevhid misallerini ihtiva etmektedir:

"İ’lem eyyühe’l-aziz! Şu âlem, görünen ve görünmeyen bütün tabakat ve envâiyle Lâ ilâhe illâ Hû diye tevhidi ilân ediyor. Çünkü aralarındaki tesanüt böyle iktizâ ediyor.

Ve o tabakat ile envâ, bütün erkânıyla Lâ rabbe illâ Hû diye ilân-ı şehadet ediyor. Çünkü aralarındaki müşabehet böyle istiyor.

Ve o erkân bütün âzâsıyla Lâ mâlike illâ Hû diye şehadetlerini ilân ediyorlar. Çünkü aralarındaki temâsül böyle iktizâ eder.

Ve o âzâ, bütün eczâsıyla Lâ müdebbire illâ Hû diye şehadet eder. Çünkü aralarında teâvün ve tedahül vardır.

Ve o eczâ, bütün cüz’iyatıyla Lâ mürebbiye illâ Hû diye olan şehadetini ilân eder. Çünkü aralarındaki tevâfuk, kalemin bir olduğuna delâlet ediyor.

O cüz’iyat bütün hüceyratıyla Lâ mutasarrife fi’l-hakikati illâ Hû diye şehadet eder. Ve o hüceyrat bütün zerratıyla Lâ nâzime illâ Hû diye ilân-ı şehâdet eder. Çünkü cevâhir-i fert arasındaki haytın bir olduğu böyle iktiza eder. Ve o zerrat bütün esîriyle Lâ ilâhe illâ Hû cevheresiyle ilân-ı tevhid eder. Çünkü esîrin besâteti, sükûnu, intizam ile emr-i Hâlıka sür’at-i imtisali böyle iktizâ eder." (Mesnevi-i Nuriye, Şemme)

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü