Bediüzzaman Hazretleri Kur’an’ın konularındaki camiiyeti anlatırken, dünyayı “mescit, zikirhane, temaşa yeri” olarak tavsif ediyor; bunları nasıl anlayabiliriz?

Değerli Kardeşimiz;

Kur'an-ı Kerim göklerde ve yerde her şeyin Allah'a secde ettiğini bildirir.(1) Bu nokta-i nazardan bakınca, yeryüzü bir mescid olur. Ondaki her bir varlık ise, tam bir itaat ve inkıyad ile Allah’a secde eder, emirlerine ram olur.

Her varlık kendine has bir secde hâlinde olunca, mekânları olan yeryüzünün koca bir mescid olduğu kolayca anlaşılır. Nitekim Hz. Peygamber (asm) de “Yeryüzü bana bir mescid kılındı.”(2) buyurmuştur.

Öte yandan, her bir sanatlı eserin kendi sanatkârını manen tebrik edip alkışlaması misali, ondaki her bir varlık Allah’ı tesbih eder, ona hamdüsenada bulunur.(3)

Ayrıca yeryüzü, en antika ilahi sanat eserlerinin sergilendiği bir müze gibidir. Mesela, bir ressamın yaptığı “gün batımı” manzarasında sabit bir görüntü vardır. Yeryüzü sergisinde ise her an Güneş doğar ve her an batar, hem de milyonlar farklı manzaralarla. Ama bu doğuşların ve batışların hiçbiri diğerine benzemez. Çünkü “Tecellide tekrar yoktur.”(4)

"Evet, şu dünyayı antika sanatlarla süslendiren ve lezzetli nimetlerle dolduran ve san’atperverâne ve nimetperverâne, şu derece san’atının acibeleriyle, şu derece kıymettar nimetlerini dünyanın yüzüne serpen, sıravâri tanzim eden ve zeminin yüzünde seren, güzelce dizen bir Sâni, bir Mün’im'den başka, şu velvele-i takdir ve istihsanla ve zemzeme-i hamd ve şükranla dünyayı dolduran ve zemini bir zikirhane, bir mescit, bir temâşâgâh-ı sanat-ı ilahiyeye çeviren Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyan kime yakışır ve kimin kelamı olabilir? Ondan başka kim ona sahip çıkabilir? Ondan başka kimin sözü olabilir? Dünyayı ışıklandıran ziya, güneşten başka hangi şeye yakışır? Tılsım-ı kâinatı keşfedip âlemi ışıklandıran beyan-ı Kur’ân, Şems-i Ezelî'den başka kimin nuru olabilir? Kimin haddine düşmüş ki ona nazire getirsin, onun taklidini yapsın?" (Sözler, Yirmi Beşinci Söz, Birinci Şule, İkinci Şua)

Dipnotlar:

1) Nahl, 16/49; Ra’d, 13/15; Hacc, 22/18.
2) Müslim, Mesâcid 3; Buhârî, Salât 56.
3) Mesela bk. Cuma, 62/1; Saff, 61/1; En’am, 6/1; Fatır, 35/1.
4) İbnu Arabî, Füsusu’l-Hikem, 131. Bölüm.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü