"Bir adam kıymet ve istidadı mazhar olduğu rütbe ve hâkimiyetinin madûnunda olsa, tefritten teberrisini göstermek için tekebbür ve mâfevkinde olsa, ifrattan tenezzüh ve bir seviyeye gelmek ve ulviyetini izhar için tevazu' edecektir." İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
“Bir adam kıymet ve istidadı mazhar olduğu rütbe ve hâkimiyetinin madûnunda olsa, tefritten teberrisini göstermek için tekebbür... Ve mâfevkinde olsa, ifrattan tenezzüh ve bir seviyeye gelmek ve ulviyetini izhar için tevazu' edecektir.”(1)
Tevazu, kibrin karşıtı olup kişinin başkalarını aşağılayıcı duygu ve davranışlardan kendini arındırmasını ifade eder. Türkçede alçak gönüllülük sözüyle karşılanmaktadır.
Bir adamın çapı, kalibresi, kabiliyeti işgal ettiği makam ve rütbenin çok altında ise, bulunduğu makamın kendi üzerinde iğreti durmaması için, o makamı doldurmak adına yapmacık ve yalan tavırlar sergilemeye başlar. Olduğundan daha büyükmüş izlenimi vermek için gösterişe ve kibre müracaat ederler.
Bir adamın çapı, kalibresi, kabiliyeti bulunduğu makam ve rütbenin çok üstünde ise, bu kez yüceliğini göstermek için, tevazu ile diğer insanlara hürmet eder, yani onları mahcup etmemek için onların seviyesine iner.
Demek kibirli insanlar düşük ve eksik insanlarmış ki düşüklüğünü ve eksikliklerini kibirle kapatmaya çalışıyorlar. Meyveli ağacın dalları eğilirken, meyvesiz ağacın dalları dimdik ve sipsivri dururlar.
Evet, aşağıdaki paragrafta da ifade edildiği gibi, büyüklenenler küçüktür, tevazu edenler ise büyüktür.
"Her adam için, heyet-i içtimaiyede görmek ve görünmek için mertebe denilen bir penceresi vardır. O pencere kamet-i kıymetinden yüksek ise, tekebbürle tetâvül edecek."
"Eğer kamet-i kıymetinden aşağı ise, tevazu ile takavvüs edecek ve eğilecek, tâ o seviyede görsün ve görünsün. İnsanda büyüklüğün mikyası küçüklüktür, yani tevazudur. Küçüklüğün mizanı büyüklüktür, yani tekebbürdür."(2
Dipnotlar:
(1) bk. Asar-ı Bediyye, Nutuklar, Nutuk-7, s. 547.
(2) bk. Mektubat, Hakikat Çekirdekleri: 93.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
