"Birinin malına başka mal karışırsa, malını kıymetsiz ettiği gibi,.." ile "Silik para bulunmakla, hazineyi kıymetten düşürtmez." kaidesi nasıl bağdaştırılabilir?

Değerli Kardeşimiz;

Dışarıdan içeriye istem dışı atılmış bir para hazinenin değerini bozmaz. Mesela, Kur’an ve sünnet elmas, zümrüt, altın gibi çok değerli taşlardan oluşmuş paha biçilemez manevi bir hazinedir. Lakin art niyetli ya da "Hizmet ediyorum." zannı ile bazıları bozuk ve silik paraları bu hazinenin içine atmışlarsa, bu para hariçten sonradan geldiği için, hazinenin öz malı değildir ve hazinenin değer ve pahasını zedelemeyez. Bunlar hazineden atılabilirler.

İslam kaynaklarına giren hurafe ve batıl düşünce ve âdetler buna örnek olarak verilebilir.

"Bir şeyin aslını gösteren semeresidir. Birinin malına başka mal -velev kıymetli de olsa- karışırsa, malını kıymetsiz ettiği gibi, haczetmesine dahi sebep olur."(1)

Burada daha çok intihale^(*), yani fikir aşırmasına işaret ediliyor. Yani başkasının fikrini kendi fikriymiş gibi lanse etmek insanın değerini düşürür, hatta suç işlemiş olur. Haczetme ifadesi de maksada işaret ediyor. Hangi mal haczedilir, sahtekârlıkla elde edilen mallar veya borca giren birisinin malı haczedilir. Fikir aşırma da bir tür sahtekârlıktır veya fikir sahibine karşı borçlanmadır.

(*) İntihal (TDK: aşırma): Bir kişinin eserinde başka kişilerin ifade, buluş veya düşüncelerini kaynak göstermeksizin, kendisine aitmiş gibi kullanması. İntihal bir tür sahtekârlık ve hırsızlıktır. Başlıca türleri: Alıntı ifadeler ve fikirler için kaynak göstermemek.

(1) bk. Muhakemat, Birinci Makale, Dördüncü Mukaddeme, Hatime.

İlgili ders videosu için tıklayınız:
Prof. Dr. Şadi Eren, Muhakemat Dersleri (5.Bölüm)

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü