"Bismillahirrahmanirrahîm yukarıdan nüzul ile semere-i kâinat ve âlemin nüsha-i musağğarası olan insana ucu dayanıyor. Ferşi Arş’a bağlar. İnsanî arşa çıkmağa bir yol olur." Burada geçen "insanî arş" ne demektir?

Değerli Kardeşimiz;

İnsanın mahiyeti nihayetsiz terakkiye ve inkişafa müsaittir. Bu mahiyetin “Zerreden ta Şemse kadar dereceleri vardır.” Yani, iman ve marifet cihetiyle atom kadar küçük insanlar olduğu gibi, Güneş kadar yüksek ve parlak insanlar da vardır. Üstad'ın; “Bazı insan bir zerrede boğulur, bazısında da dünya boğulur.” cümlesi bu farklılığı çok güzel ortaya koyar.

İnsanî arşa çıkmak, kendi insanlık mahiyetini iman, marifet, muhabbet ve ibadet ile arş gibi yüksek bir dereceye çıkarmak demektir.

Arş bütün varlık âlemini ihata ettiği cihetle insan, terakki yolculuğuna önce kendi varlığındaki rahmet tecellilerini seyretmekle başlayıp sonra bütün yeryüzündeki tecellilere nazar eder ve sonunda bütün âlemlerdeki rahmet ve hikmet tecellilerini seyre koyulur. Buna göre, tefekkür yolculuğuna Rahîm isminin tecellilerinden başlayıp sonra Rahmân ismine geçer ve sonunda Allah’ın bütün varlık âlemlerindeki rahmet, hikmet, kudret, azamet tecellilerini düşünmekle manen yükselir, insanlık arşına çıkar.

Arş, bütün varlık âlemini kuşatan ve tüm âlemlerin, tabiri caizse, idare merkezidir.

“İnsanî arş” ifadesi, “İnsan mahiyetinin en ileri yükseliş noktası”, “İnsanlığın en ileri terakki noktası” manasında bir benzetmedir. Bu yükselişin sırası ise, insandan başlar, yeryüzünden geçer ve bütün âlemleri geri bırakacak noktaya kadar varır.

Yani ruhun bu yükselişi, “Nefsini bilen Rabbini bilir” hadis-i kudsinin hakikatinden başlar, yeryüzünü temaşa ve tefekkürden geçer ve bütün kâinattaki isim ve sıfat tecellilerinin tefekkür edilmesiyle kemalini bulur.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü