"Bütün maslahatların, hikmetlerin, faydaların, menfaatlerin menşei, bu nizamdır." İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"Bu âyetin, Sâniin vücut ve vahdetine işaret eden delillerinden biri de, inayet delilidir. Bu delil, kâinatı ve kâinatın eczasını ve envâını ihtilâlden, ihtilâftan, dağılmaktan kurtarıp bütün hususatını intizam altına almakla kâinata hayat veren nizamdan ibarettir. Bütün maslahatların, hikmetlerin, faydaların, menfaatlerin menşei, bu nizamdır. Menfaatlerden, maslahatlardan bahseden bütün âyât-ı Kur'âniye, bu nizam üzerine yürüyor ve bu nizamın tecellîsine mazhardır. Binaenaleyh, bütün mesalihin, fevaidin ve menafiin mercii olan ve kâinata hayat veren bir nizam, elbette ve elbette bir Nâzımın vücuduna delâlet ettiği gibi, o Nâzımın kast ve hikmetine de delâlet etmekle, kör tesadüfün vehimlerini nefyeder."(1)
Elma ağacından hâsıl olan elmanın vücut bulması, elma ağacının intizamındandır. Yani elma ağacındaki intizam olmasa ya da bir noktası eksik olsa, elma vücud bulamaz.
Dünya kendi etrafında ve güneşin çevresinde belli bir nizam ve ölçü ile dönüyor. Şayet bu intizam ve ölçü olmasa mevsimler, gece ve gündüz ve bunlardan temin edilen hiçbir menfaat ya da nimetler elimize geçmez.
Allah, bütün nimetlerini bu intizam ve ölçü eli ile bize ikram ediyor. İntizam ise Nâzım olan Allah’ı ilan edip gösterir. İntizam ve ölçü tabiat ve tesadüfün en büyük düşmanıdır. Zira intizamın olduğu bir yerde tesadüf ve kör tabiatın işi olmaz ve olamaz. Bu da intizam sahibini kör gözlere kat’î olarak gösterir ve ispat eder.
İntizam varsa mutlaka bu intizamı tesis eden bir Nazım da var demektir. İntizamın olmadığı yerde karışıklık ve anarşi olur, o yerde de nimet ve hikmet olmaz. Demek bütün nimet ve hikmetler intizam ile bağlıdır.
Bu sebepledir ki Kur’an en çok kâinatta ki o muazzam intizama ve ölçüye dikkat çekerek Allah’ın varlığını ve birliğini ispat ediyor. İnsanların nazarlarını ve dikkatlerini intizama ve intizamdan çıkan fayda ve hikmetlere çekiyor, ta ki herkes Hakîm ve Nâzım bir Zatın varlığını görsün ve bilsin.
(1) bk. İşârâtü'l-İ'câz, Bakara Sûresi, Âyet: 21,22
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
