"Tabakat-ı âlemde deveran eden dolapların hareketlerine muhalefetle o dolapların çarkları altında ezilmesin." Dolap ifadesi ne manada kullanılmıştır?

Değerli Kardeşimiz;

"Üçüncüsü: İnsan, santral gibi, bütün hilkatın nizamlarına ve fıtratın kanunlarına ve kâinattaki nevâmis-i İlâhiyenin şualarına bir merkezdir. Binaenaleyh, insanın, o kanunlara intisap ve irtibat etmesi ve o namusların eteklerine yapışıp temessük etmesi lâzımdır ki, umumî cereyanı temin etsin. Ve tabakat-ı âlemde deveran eden dolapların hareketlerine muhalefetle o dolapların çarkları altında ezilmesin. Bu da, ancak o emir ve nevâhîden ibaret olan ibadetle olur."(1)

Buradaki dolaptan maksat; kâinatta kurulmuş olan umumî nizamdır. Evet, kâinat parçalanmayı kabul etmeyen, bir bütün gibi çalışan, her şeyin her şeyle bağlı ve irtibatlı olduğu küllî bir âlemdir. Bu bütün halinde çalışan kâinatın merkezine ve esasına da insan yerleştirilmiştir. Adeta kâinat insan merkezli çalışan bir fabrika gibidir. İnsanın dışındaki bütün varlıklar vazifesini eksiksiz ve kusursuz bir plan ve kanun dâhilinde yapıyorlar. Şayet insan bu nizama uygun hareket etmez ise, bütün kâinat ve ondaki sistem ile yani dönen dolapla tenakuza ve çatışmaya düşer. Bu sadece ibadet hususunda değil, her sahada böyledir.

Meselâ; insan, soğuktan kendini muhafaza etmez ise, hasta olur ve sıkıntı çeker. Aynı şekilde her şey vazifesini en güzel ve kusursuz bir şekilde yapmakta iken, insan inkâr ve isyan ile ibadeti terk etse, bütün kâinatın rağmına ve aksine hareket etmiş olur ki, bu da onun dünyada da ukbada da zelil ve perişan olmasına sebep olur. Her şey ister hal dili ile olsun, ister kal dili olsun, Allah’ı zikredip tesbih ederken, insanın zikri ve tesbihi terk etmesi, her şeyin aksine ve rağmına hareket demektir ki, bu da bir itaatsizlik ve isyan manasındadır. Akıntıya kürek çekmek nasıl insanı bitirir ise, kâinatın ibadet akıntısına ve dolabına karşı gaflet ve günah ile mukabele etmek de aynı şekilde insanı felakete götürür.

Netice olarak; ibadet, insan ile kâinat arasında bir ahenk adaptörü gibidir. İnsan ibadet adaptörü sayesinde kâinat ile ahenk içinde hareket eder, her iki âlemde de mes’ud ve bahtiyar olur. Aksi halde kâinatın geniş ve azametli çarkları ve dolapları altında ezilir.

(1) bk. İşârâtü'l-İ'câz, Bakara Sûresi, 21,22 Âyetlerin Tefsiri

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü