Bütün varlıklar ve hususiyetleri vücud-u Vâcib’e ve vahdetine nasıl şahitlik edebilir? Bunların şehadetinin; Güneş'in ışığıyla münasebetini nasıl anlamalıyız?

Değerli Kardeşimiz;

Vücud-u Vacib, Allah’ın varlığının vacib, bütün varlıkların ise mümkin olduğunu ders veriyor.

Allah’ın varlığı “vacib”dir; yani varlığı zatındandır, ezelî ve ebedîdir, olmaması muhaldir.

Bütün mahlukatın varlığı ise “mümkin”dir; yani varlığı zatından değildir, Allah’ın var etmesiyle var olurlar, hâdis (sonradan var olan) ve fanidirler, olup olmamaları müsavidir.

Bu meseleyi kısaca şöyle açıklayabiliriz:

Allah’ın varlığı zatındandır, ezelî ve ebedîdir. Mahlukatın varlıkları ise Allah’ın icadiyledir.

Güneş'in ışığıyla parlayan kabarcıklardaki ışıklar kendi zatlarından değildir, Güneş'ten gelmektedir. Güneş'in ışığı ise bir derece zatîdir, onun için damlalardaki tecelliler akşam olunca kaybolurlar, ama Güneş'in ışığı varlığını devam ettirir. İşte mümkinatın varlıkları o damlalardaki ışıklar gibidir, Allah’ın var etmesiyle var oldukları gibi, yok etmesiyle de yokluğa gömülürler.

İşte bütün mahlukat âlemi hem zutlarıyla hem sıfatlarıyla Allah’ın eseridirler, onun varlığını gösterirler.

Vücud nur, adem zulmet olduğundan, her bir mahluk var olmasıyla Allah’ın varlığını gösterirler, zira ona o varlık nurunu veren odur.

Keza, her varlığın hayatı Allah’ın hayat sıfatını gösterir, zira onların hayatı kabarcıklardaki ışığın Güneş'ten gelmesi gibi, onun Muhyi (hayat verici) isminin bir tecellisidir.

Yine onlardaki kuvvet de Allah’ın kudretinden gelmektedir ve Kadîr isminin bir tecellisidir.

Her bir varlık Allah’ın birliğine de ayrıca şehadet eder. Zira yeryüzünde bir çiçekten insana kadar her varlık kâinat tezgâhında dokunmuştur yahut kâinat ağacının birer meyvesidirler. Bütün kâinata hükmü geçmeyen, bir tek çiçeği de yapamaz. Bu hakikati Güneş misaliyle şöyle açıklayabiliriz:

Bütün katrelerden, bütün nehirlere, denizlere kadar ne kadar ışık varsa hepsi bir tek Güneş'ten gelmektedir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü