"Zahirî ve batınî hasselerin ve onların levazımatı gibi, elin yetişmediği ne kadar eşyaya muhtaçsın." cümlesini izah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
Bu konuda Üstad Hazretlerinin görüşü şöyledir:
"…Ben kendimce görüyorum ki, insanın mahiyet-i câmiasında ve istidad-ı hayatiyesinde çok letâif var; onlardan on tanesi iştihar etmiş." (Barla Lahikası)
İnsanda bildiğimiz beş duyudan (havass-ı zahire) başka batınî duygular da vardır. Bunlar hakkında farklı tasnifler yapılmıştır. Meşhur olan birisi şöyledir: Kuvve-i akliyye, kuvve-i hafıza, kuvve-i hayaliye, kuvve-i vahime, hiss-i müşterek.
Zahirî duygularımızın levazımatı malumdur. Göz için ışığa, işitme için havaya ihtiyaç vardır. Batınî duyguların ihtiyaçları biraz daha perdelidir. Mesela aklın ihtiyacı düşünmektir, bunun için de ilim ve hikmetle yapılmış eserlerin mevcut olması lazımdır.
Kalbin en büyük arzusu ve ihtiyacı devam ve bekadır. Kalbin bu arzusunu yani bekayı Baki olan Allah’tan başka kimse veremez.
İnsan ulaşmak istediği bir gayeyi önce hayal eder, sonra aklını kullanarak başarıya ulaşmanın yollarını arar. Akıl bunu yaparken hafızadan da yardım alır.
Kuvve-i vahime (vehim duygusu) bazen yanlış anlaşılıyor. Vehim denilince aslı esası olmayan bir şeyi var zannetmek akla geliyor ve bunun müstakil bir kuvve olması anlaşılamıyor.
Nur Külliyatı’ndan Ene Bahsi bu kuvve üzerine bina edilmiştir. İnsan kendi eli için “Benim elim.” derken bunu vehim kuvvetiyle söylemektedir. Zira aklen bilmektedir ki o el onun değildir, kendisine emanettir. Elin Sânii ve sahibi Allah’tır, insan onu bir ömür boyu emaneten kullanmaktadır.
"Kendinde bir rububiyet-i mevhume, bir malikiyet, bir kudret, bir ilim, tasavvur eder, bir had çizer. …" (Sözler, Otuzuncu Söz, Birinci Maksat)
"Hem insanın vücudu ve cesedi bile onun değildir. Çünkü kendisinin eser-i san’atı değildir." (Mesnevî-i Nuriye, Katre)
Keza, insanın hiç ölmeyecekmiş gibi dünyaya çalışması da kuvve-i vahime iledir. Yoksa her insan aklen bilmektedir ki, hayat yolculuğunun sonu ölüme çıkar.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
