"Cevahir-i âliye mertebesine bir terakkiyat veriyor." Buradaki terakki maddi midir, manevi midir? "Kanun-u Rubûbiyeti" kısaca açıklar mısınız?
Değerli Kardeşimiz;
"Madem Sâni-i Hakîm her şey için o şeye münasip bir nokta-i kemal ve ona layık bir mertebe-i feyz-i vücud tayin edip ve o şeye, o nokta-i kemale say edip gitmek için bir istidad vererek ona sevk ediyor ve bütün nebatat ve hayvanatta şu kanun-u Rubûbiyet câri olmakla beraber, cemadatta dahi câridir ki, adi toprağa, elmas derecesine ve cevâhir-i âliye mertebesine bir terakkiyat veriyor ve şu hakikatte muazzam bir 'kanun-u Rubûbiyetin' ucu görünüyor." (Sözler, Otuzuncu Söz, İkinci Maksat.)
Bu derste nazara verilen terakki, eşyanın kemal noktasına varması manasındadır. Canlı-cansız her şey için bu terakki söz konusu olduğuna göre, bunu insanların iman ve salih amel ile manen terakki etmesi gibi anlayamayız.
Rububiyet, terbiye edicilik, bir şeyi tedrici olarak kemale erdirme demektir. Dünya hikmet dünyası olduğundan, rububiyet kanunu bu âlemde tam hükmetmektedir. Nitekim Kur’ân-ı Kerîmin hülasası sayılan Fatiha suresinde, Cenab-ı Hak, kendini Rabbü'l-âlemin olarak tanıtmaktadır. Kudret âlemi olan ahirette ise her şey son ve mükemmel şekliyle bir anda yaratılacağından, terbiye safhaları söz konusu olmayacaktır.
Dünyanın altı devrede yaratılması terbiye kanunuyla alakalıdır. Kâinatın meyvesi olan insanların da bedenleri dokuz ayda yaratılmakta, bu kanun bütün bitkiler ve hayvanlar âleminde hükmünü icra etmektedir. Bunun içindir ki, Cenab-ı Hak her şeye bir kemal noktası takdir etmiş ve onu o noktaya doğru şevk ile yürütmüştür.
Üstad Hazretleri bu dersin sonunda Rububiyet kanununun cansızlar âleminde de cari olduğunu ve adi toprağın bir terbiye ile elmas derecesine terakki ettiğini nazara vermektedir. Toprağın elmas olması, canlılar âlemi için de bir örnek teşkil etmektedir. Yani, Allah toprağı terbiye ederek elmas yaptığı gibi, çekirdeği terbiye ederek ondan ağaç yapmakta ve o ağaçtan elmastan daha değerli meyveler çıkarmaktadır. Yumurtanın civciv haline gelmesi de toprağın elmas olmasından çok daha ileri bir terakkidir ve bu terakki de rububiyetin ayrı bir meyvesidir.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
