İkinci Maksat, Üçüncü Nokta

"Zerreleri nurlandırmak" ne anlama gelmektedir? Yani "tahavvülat-ı zerrat"ın ne özelliği var ki zerreler bu hâl ve vaziyetle devamlı nurlanıyorlar?
"Âlem-i uhreviye binasına layık zerreler olmak" ne demektir? Zerrelerin hareket etmeleriyle "hayattar ve manidar" olmalarının izahı nasıldır?
"Güya cism-i hayvani ve insani, hatta nebati, terbiye dersini almak için gelenlere…" Burayı "zerrelerin nurlanması, hayattar ve manidar olmaları" manası ile izah eder misiniz?
"Sual: Zerratın harekâtında şu hikmetin bulunması ne ile bilinir? Elcevap: Evvela, bütün masnuatın bütün intizamatıyla ve hikmetleriyle sabit olan Sâni'in hikmetiyle bilinir..." İzah eder misiniz?
"En cüz'î bir şeye küllî hikmetleri takmak" ne demektir? Zerrelerin hareket etmelerindeki hikmetlerin isbatı mahiyetinde misaller verir misiniz?
"En küçük mahlukatı vazifelerinde ücretsiz, maaşsız, kemalsiz bırakmayan... " ne demektir? Zerrelerin hizmet ve ücretleri ile alakalı misaller vermeniz mümkün mü?
"Sâni-i Hakîm, anasırı tahrik edip tavzif ederek... kendine layık bir nevi kemalata koşturuluyor. " Zerrelerin mertebe kat ederek kemaline ulaşmasını; mesleki ve bilimsel açıdan izah eder misiniz?
"Dimağın ve kalbin en nazik ve latif yerinde makam vermesiyle bilinir ki, harekât-ı zerrat hikmetsiz değil..." İnsanın dimağ ve kalbi harekât-ı zerrat için bir kemal nokta sayılabilir mi?
"Çekirdek ve tohumdaki gibi, bir kısım zerreler öyle manevi bir nura, bir letafete, bir meziyete mazhar oluyorlar." Bunların hususiyeti nedir; nur, letafet ve meziyet ile izah eder misiniz?
"İşte, azim bir ağacın bütün zerratı içinde bir kısım zerrelerin şu mertebeye çıkmaları, o ağacın tabaka-i hayatında çok devirleri..." Devamıyla izah eder misiniz?
"Sâni-i Hakîm her şey için..." Burada neden "her şey" denilmiş, nasıl anlayabiliriz?
"Sâni-i Hakîm her şey için o şeye münasip bir nokta-i kemal ve ona layık bir mertebe-i feyz-i vücut tayin edip ve o şeye, o nokta-i kemale say edip gitmek için..." İzah eder misiniz?
"Cevahir-i âliye mertebesine bir terakkiyat veriyor." Buradaki terakki maddi midir, manevi midir? "Kanun-u Rubûbiyeti" kısaca açıklar mısınız?
"Hâlık-ı Kerîm, tenasül kanun-u aziminde istihdam ettiği..." Tenasül kanunu nasıl bir meseledir ki kanun-u kerem ile muhafaza edilmektedir?
"Arı ve bülbül gibi, sair hidemât-ı Rabbâniyede istihdam olunan hayvanlar!" Buradaki istihdama misal verir misiniz, neden bilhassa bu hayvanlar seçilmiş?
Her şeyin hakikati ne demektir ki; Cenab-ı Hakk’ın bir isminin tecellisine bakıyor, ona bağlıdır ve ona ayinelik vazifesi görüyor?
"Hem madem her şeyin hakikati, Cenâb-ı Hakk'ın bir isminin tecellisine bakar, ona bağlıdır, ona aynadır..." Kanun-u tahsin ve cemali nazara veren bu paragrafı izah eder misiniz?
"Hem madem Fatır-ı Kerim, düstur-u kerem iktizasıyla..." ile "Dünyada insanı mazhar ettiği kemalatın manalarını, meyvelerini ibka ediyor." kısmını izah eder misiniz? İnsanların dışındaki diğer mahlukatın kemalatlarının bir neticesi yok mudur?
"Meyve-i Cennet suretinde tekrar ona veriyor." Cennette bütün nimetler bu şekilde bir kemalat ve hakikatin neticesi midir?
"Hatta müteşekkir bir müminin yediği zail meyvelerin şükrünü, hamdini, mücessem bir meyve-i cennet suretinde tekrar ona veriyor..." İzah eder misiniz?
Cenab-ı Hak güz mevsiminde vazifesi bitmiş ve vefat etmiş mahlukatın enkaz-ı maddiyesini, bahar mevsiminde nasıl istimal etmektedir? Buna ilmî birkaç misal verebilir misiniz?
Şu dünyada vazifeler gören zerrat-ı arziyenin, ahiretin bazı binalarında kullanılmasını nasıl anlamalıyız? Böyle bir muameleye neden ihtiyaç vardır?
"Harap olmuş dünyanın zerratını dünyada bırakmak veya ademe atmak" ne demektir? Adem-i mutlak var mıdır ki ademe atılsınlar? Buradan nasıl bir kanun-u hikmetin ucu görünmektedir?
"Dünyanın pek çok âsârı ve maneviyatı ve meyveleri ve cin ve ins gibi mükellefînin mensucat-ı amelleri, sahâif-i ef’alleri, ruhları, cesetleri ahiret pazarına gönderiliyor." İzah eder misiniz?
"Hem madem şu dünyanın pek çok âsârı ve maneviyatı ve meyveleri…" Kanun-u adlin ucunun gösterildiği bu paragrafı izah eder misiniz?
"Hem madem ruh cisme hâkim olduğu gibi, câmid maddelerde dahi, kaderin yazdığı evamir-i tekviniye o maddelere hâkimdir." Buradaki mukayeseyi açar mısınız? Evamir-i tekviniye ile ruh âleminin nasıl bir münasebeti veya farklılığı vardır?
"Yumurtaların envaında ve nutfelerin aksamında ve çekirdeklerin esnafında ve tohumların ecnasında..." İzah eder misiniz? "Evamir-i tekviniye cihetiyle makam ve nur sahibi olmaları" ne demektir?
"Madde itibarıyla mahiyetleri bir" olmak ve "Farkları yalnız kaderin manevi yazısındadır." ne demektir?
"Elbette, hidemât-ı hayatiye ve hayattaki tesbihat-ı Rabbâniyede defaatle bir zerre bulunmuşsa..." Devamıyla izah edip, kanun-u ilm-i muhit ile münasebetini açar mısınız?
"Pek çok muazzam kanunların görünen uçları arkalarında birer İsm-i Âzam..." Burada hangi isimler kastediliyor?
"Geçmiş yedi kanun ... İsm-i Âzamın tecelli-i âzamını gösteriyor." Buradaki isimlerin tecelli-i âzamları nasıl tezahür ediyor?
"Tahavvülât-ı zerrat dahi, gayet âli hikmetler için kaderin çizdiği hudut üzerine kudretin verdiği evamir-i tekvîniyeye göre hassas bir mizan-ı ilmî ile cevelan ediyorlar." İzah eder misiniz?
"Zihayat cisimler, o seyyah zerrelere güya birer mektep, birer kışla, birer misafirhane-i terbiye hükmündedir." Burayı izah edip, mesela eğitim gördükleri yerlerle ilgili örnekler verir misiniz?
"Çünkü bilmüşahede, gayet cevâdâne bir faaliyetle şu âlem-i kesif ve süflide pek kesretle nur-u hayatı serpmek ve iş’âl etmek..." Haşiyenin tamamını misallerle izah eder misiniz?
"Her şey bismillah der. İşte, bütün mevcudat gibi, her bir zerre ve zerratın her bir taifesi ve mahsus her bir cemaati, lisan-ı hâl ile bismillah der, hareket eder." İzah eder misiniz?
"Her bir zerre, mebde-i hareketinde, lisan-ı hâl ile 'Bismillâhirrahmânirrahîm' der. Yani, 'Ben Allah’ın namıyla, hesabıyla, ismiyle, izniyle, kuvvetiyle hareket ediyorum.'" Zerrelerin bunu yaptığının ispatı mahiyetinde izahı var mıdır?
Zerrelerin işlerinin başında "Bismillah" demeleri bir nebze anlaşılıyor, sonunda "Elhamdülillah" dediklerine delil nedir, fonoğraf plağı ile açar mısınız?
Otuzuncu Söz, İkinci Maksat’ın sonundaki dua, zikir ve ayetlerin meallerini vererek kısaca açıklar mısınız?

« Önceki Kategori