"Delâlet-i Selâse" ne demektir?

Değerli Kardeşimiz;

Herhangi bir söz, durum veya hareket, bir mana veya hükme üç şekilde delalet eder.

1- Delalet-i mutabıkıye: Bir lafzın (kelamın) kastedilen mananın tamamına delaleti.
İnsan lafzının “hayvan-ı natıka” delaleti gibi.

2- Delalet-i tazammuniye: Bir lafzın kastedilen mananın bir cüz’üne delaleti.
Aslan lafzının bir şahsın cesaretine delaleti gibi.

3- Delalet-i iltizamiye: Bir kelamın kastedilen mananın lazımına delaleti.
“Eli açık” ifadesinin bir kişinin cömertliğine delalet etmesi gibi.

“Âmm hassa delalet-i selasenin hiçbirisiyle delalet etmez.”

Meselâ, Cenab-ı Hak, Hz. Âdem ile Havva’ya cennette bir ağacın meyvesini yasaklamıştı. Ağaç, amm (umumi) bir ifadedir. Dolayısıyla bu ifadeden yola çıkarak yasak ağacın hangisi olduğunu bilemeyiz. Çünkü ağaç ifadesi incir ve elma gibi ağaç türlerinden hiçbirini tazammun etmez. Dolayısıyla bu yasak ağacın hangisi olduğunu ancak sahih bir rivayetle bilebiliriz. Şayet bu konuda sahih bir rivayet yoksa tevakkuf eder, herhangi bir hüküm bildirmeyiz.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü