Dönerli okumanın ehemmiyeti, sesli veya sessiz düz okumanın insana maddi manevi faydaları nelerdir?

Değerli Kardeşimiz;

Üstad'ın hayatına baktığımızda, sabah namazından sonra öğleye kadar ders okutturduğu olurmuş. Okuyan kişi yorulunca, başka bir talebe okurmuş.

Güneydoğu illerimizde, yaz aylarında ikindiyi müteakip bu uygulama yapılırdı ve katılanların sayısı da fazla olurdu. Eğer kadim ağabeyler, medresede kalanlar dışında bir kişi bile katılıyorsa, o uygulama iptal edilmemeli, devam etmeli ve diğer kardeşlerimiz de davet edilerek sayı arttırılmalıdır.

Risale-i Nur ile olan her türlü okumanın bir hikmeti ve faydası vardır. Onun için dönerli okuma da çok faydalıdır, basit ve ehemmiyetsiz değildir. Elbette teleffuzu bazı zor olan cümleler, kelimeler; dönerli şeklinde okunduğunda hatalar düzeltilir. Buna rağmen, okumak istemeyen de zorlanılmamalıdır.

Dönerli okumak, Üstad'ın bir tavsiyesidir. Belli başlı risaleler beraber okununca, insanın âleminde daha güzel inkişaf ettiği malumdur:

"Kardeşlerim! Bunun gibi teselliye dair evvelce yazılan küçük mektublar arasıra okunsa ve Meyve'nin hususan âhirleri beraber mütalaa edilse ve hatıra gelen Risale-i Nur'un mes'eleleri müzakere olsa, inşâallah talebe-i ulûmun şerefini kazandırır." (Şualar, On Üçüncü Şua)

"Sizler arasıra İhlas'ı ve İktisad Lem'alarını ve bazan Hücumat-ı Sitte Risalesi'ni mabeyninizde beraber okumalısınız. Sizin şimdiye kadar fevkalâde sebat ve metanet ve tesanüt ve ittifakınız, bu memlekete medâr-ı iftihar olacak ve istikbalini kurtaracak derecededir. Dikkat ediniz, bu yeni fırtına sizin tesanüdünüzü bozmasın." (Kastamonu Lahikası, 141. Mektup)

Sesli, dönerli, sırayla okumanın; maddî ve manevî olarak faydaları şunlardır:

1. Okumayı güzelleştirir.

2. ⁠Okumayı hızlandırır.

3. ⁠Günlük kullanılan kelime hazinesini genişlettirir.

4. ⁠Anlama ve muhakemeyi arttırır.

5. ⁠Kitap bitirerek daha kolay külliyat takibi edilir.

6. ⁠Daha ziyade müteyakkız ve dikkatli okumaya vesile olur. Uykuyu kaçırır.

7. ⁠Cemaate ders okuma cesareti ve sonraki ders için ön hazırlığı vesilesi olur. Hitabet ve belagatta inkışafı sağlar.

8. ⁠Göz, kulak ve dil gibi azalara, akıl ve kalp gibi latifelere istifade yolunu açar.

9. ⁠Nefse zor gelen kitap okuma alışkamlığı kazanılır.

10. ⁠Arada çok küçük izahlarla manaya dikkatler celbedilebilir.

11. ⁠Semavat ehli olan ervah-ıtayyibeyi celbe sevkeder.

12. ⁠Manevî havayı tasfiyeye vesile olur.

13. ⁠Kalp ve ruhun kulak ve göz penceresi ile gıdalanmasına, kuvvetlenmesine ve manevî latifelerin daha ziyade inkişafına vesile olur.

14. ⁠Umumun inkişafına vesile olur.

15. ⁠Beraberce hareket ile daha ziyade tesanüde, ittihada ve cemaat ruhuna vesile olur.

16. ⁠Sevab-ı a'malin ziyadeleşmesine vesile olur. Lehte şahitleri arttırır.

17. ⁠Şevkle okumak iştiyakını uyandırır.

18. Doğrudan Üstad'ın kelamına ve Risale-i Nur’a muhatap olmak açısından faydalıdır.

19. ⁠Kitaba ve muhtevasına daha ziyade müteveccih olmaya vesile olur.

20.⁠ Kitabî olmayı ve kitaba bağlılığı arttırır.

"Risale-i Nur’un kıymet ve büyüklüğü, temiz kalblerine o kadar yerleşmiş ki, onu beraberce okuyup dinledikçe, içleri nurlarla, feyizlerle dolup taşmış, nuranî gözyaşları dökerek cûş u hurûşa gelmişlerdir." (Tarihçe-i Hayat, Barla Hayatı)

Elbette sesli veya içinden okumanın belli başlı faydaları vardır. Ama en önemlisi zamanımızı boşa veya faydasız işlerden alıkoyup, ahirette bize sevap kazandıracak fiillerde ve okumalarda bulunmaktır.

İnsanın; bir okumadan istifade etmesi için, iki mühim noktaya dikkat etmesi gerekir.

Birincisi, okuduğu kitabın dini bilgiler adına güvenilir ve Allah'ın rızasını muvafık mana ve hikmetleri ihtiva etmesi gerekir.

İkincisi ise, okumanın hangi niyetle olduğudur. Eğer okuyucu birine cevap verebilmek veya bir makam ve mertebe elde edebilmek veya bir güzel sıfatla anılabilmek için okuyorsa, kitap uhrevi olsa bile okuma uhrevi ve ulvi olmaz. Allah korusun istifade yerine şerre sebep olabilir maazallah.

"Bilhâssa ve bilhâssa şurası çok ehemmiyetli ve pek mühimdir ki; en başta ve en evvel Risale-i Nur'u dikkat ve tefekkürle devamlı olarak okumak ve o muazzam eser külliyatındaki Kur'an ve iman hakikatleriyle kendimizi teçhiz etmek ve bu esas ve şartlarla, o hârika eser külliyatını bir an evvel ikmal etmektir. İşte bu nimet-i uzmaya nâil olan her genç ve herkes; bire yüz bin kuvvetinde, kendine, vatan ve milletine faideli olur. Vatan, millet, gençlik ve Âlem-i İslâm çapında hizmet edebilecek bir vaziyete gelebilir." (Tarihçe-i Hayat, Isparta Hayatı: Ankara’daki Nur Talebelerinin Bir Mektubu)

Ayrıca bir insan tüm zamanını sesli okumaya veremez. Çünkü insan çabuk yorulur ve boğazı buna dayanmaz. Bunun için belli bir saat dilimini vermesi daha uygundur. Günde en fazla bir saat verilmesi muvafık olur kanaatindeyiz.

"...Nurlarla ya okumak veya okutmak veya yazmak suretindeki meşguliyet; tecrübelerle kalbe ferah, ruha rahat, rızka bereket, vücuda sıhhat veriyor." (Şualar, 14. Şua)

Ayrıca sessiz okumada insan, mana üzerinde daha çok düşünür ve derinleşir; daha hızlı anlar ve kavrar.

Sesli okumada ise insan ekseriyetle lafza, cümleye, imla ve edebiyat kaidelerine, belagate ve fesahate takılabilir. Bunlar manaya baskın gelir ve manayı ikinci plana atabilir; insan mana ve hikmet üzerinde derinleşemez. Hâlbuki dil, aklın ve kalbin önüne geçmemeli.

Elbette istifade kişinin elindedir. Ve herkesin fıtratı, aklı, kalbi, zevki, anlayışı, hissiyatı ve hayat şartları bir olmadığından, kişinin istifade yolları da bir olmayacaktır. Onun için herkes kendi hayat şartlarına göre bir yöntem ve yolu ihtiyar etmelidir.

Sessiz ve sesli okumanın bazı faydalarını maddeler hâlinde kısaca ifade etmeye çalışalım:

Sessiz Okumanın Faydaları

- Ağır ve derin manalı kitapların sessiz okunması, anlamak ve kavramak için daha faydalı kabul edilmiştir. Bunun için akademik ve teknik metinlerin sessiz okunması daha muvafıktır.

- Sessiz okuma ile insan, kendine mahsus gayet ehemmiyetli bir muhakeme-i hissi ve gayet ruhlu bir muamele-i imani ve gayet gizli bir mükâleme-i kalbînin oluşmasına vesile olur.

- Sessiz okuma ile metin daha hızlı ve kolay ve anlaşılır; ama sesli okumada bu hız yoktur.

- Hayal dünyası daha kolay genişler ve tevsi-i zihine sebep olur.

- Sessiz okumada ihlas ve samimiyet hissi kişide daha baskın olur.

- Sessiz okuyan kimse, zekâyı, hafızayı, fetaneti, aklı, mantıkı, teemmülü, feraseti, seziş ve kavrayışı, sürat-i intikali, ruhi, kalbî, vicdanî hasseleri, duyguları ve manevi letaifleri geliştirir.

- Okumalar ile fikrin selametini, hakaik-i imaniyeye karşı sıhhat-i muhakemeyi muhafaza eder. Ve dar nazardan ve kasır fikirden insanı kurtarır. Daha geniş ve keskin bir görüşe vesile olur.

Sesli Okumanın Faydaları

- Sesli okumak, hem okuyuşu düzgünleştirir hem telaffuzu güzelleştirir. Akıcı bir konuşma sağlar. Ayrıca ses tonunu ayarlamayı öğretir ve hitabet kabiliyetinin gelişmesine vesile olur.

- Diksiyon geliştirir ve kekemelik vb. ses hastalıklarını gidermeye yardımcı olur.

- Metnin beyanatındaki cezaleti ve ifadesindeki belagati fark etmek kolay olur.

- Üslublarındaki ulviyet ve halâveti sesli okumada ancak hakkıyla tadabiliriz.

"Bu cezalet-i beyaniyeyi görmek istersen, hüşyar ve müdakkik bir kalp ile Sure-i Amme ve قُلِ اللّٰهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ ayetleri gibi fermanları dinle!.." (Lem'alar, 17. Lem'a, On Birinci Nota)

- Kelime dağarcığına katkıda bulunur ve kelimenin cümle içinde kullanımını öğretir.

- İçimizden okuduğumuzda göremediğimiz imla ve edebiyat kaideleri sesli okumada daha rahat fark edilir.

- Sesli okuma ile metindeki lafzının fesahatinden, selasetinden zevk alır.

- Sesli okumada insan, metindeki mesajın duygusunu sesli olarak haykırmaya sebep bulur. Bu da insanın taraftarlığını ve sebatını kuvvetlendirir, cesarete vesile olur.

- Sesli okuma, dikkatinizi dağıtan unsurları unutmanıza yardımcı olur. Uykuyu dağıtır ve zihni bir derece odaklaştırır. Ama ortam çok sessiz değilse sesli okuma odaklaşmamaya sebep olabilir.

- Ses ve zihin arasında kurulan bir bağlantı ile hafıza güçlenir. Sesli okumada mananın hafızada kalma süresi ve kalıcılığı daha fazladır.

"Risale-i Nur'daki âyetler, Kur'an-ı Hakîm'in en büyük mucizesi olan hususiyetleri kaybettirilmeden, büyük bir san'at ve maharetle Türkçemize tefsir edildiği için; Risale-i Nur'u kadın, erkek, memur ve esnaf, âlim ve feylesof gibi her türlü halk tabakası okuyup anlayabiliyor. Kendi istidadları nisbetinde gördükleri istifadeler karşısında ona bir kat daha sarılıyorlar. Liseliler, üniversiteliler, profesörler, doçentler, feylesoflar okuyorlar. Bu münevver sınıflar fevkalâde istifade ettikleri gibi; Risale-i Nur'un hârikulâdeliğini ve telif sanatındaki üstünlüğünü tasdik edip hayretler içerisinde bütün külliyatı okumak iştiyakına sahib oluyorlar."

"Bedîüzzaman'ı ve Risale-i Nur'u her yeni tanıyan müdrik ve takdirkâr kimseler, daha evvel tanımadıklarına binler teessüf edip, kaybettikleri zamanları telafi edebilmek için müsaid vakitlerini boşa sarfetmeyerek, beş dakikalık bir zamana dahi ehemmiyet verip, geceli gündüzlü Risale-i Nur'a çalışmağa başlıyorlar. Bu rağbet ve şiddetli alaka hiçbir psikolog, sosyolog ve feylesofun eserinde görülmemiştir. Onlardan ancak tahsilli kimseler istifade edebilmişlerdir. Bir ortaokul çocuğu veya okumasını bilen bir kadın, büyük bir feylesofun eserini okuduğu zaman istifade edememiştir. Fakat Risale-i Nur'dan herkes derecesine göre istifade etmektedir." (Şualar, 14. Şua. Zübeyir'in Müdafaasıdır)

Risale-i Nurları okumak elzemdir. Zira iman ve marifete ait birer mücevherat hazinesi olan Risale-i Nurları, akılları, ruhları ve fikirleri tenvir eder, vicdanları ziyalandırır, kalplere ve gönüllere feyyaz nurlar, âli hisler ve tatlı zevkler bahşeder. İnsana, huzur ve sefa verir, canlara can, neşe ve zevk katar. İnsan bu eserleri mütalaa ettikçe, kalbinde, fikrinde ve ruhunda marifet nurları letafetli goncalar gibi açılır. Bu eserler, hayat kadar kıymetli, cevher kadar parlak ve değerli, ruh kadar ulvi, bahar kadar neşeli, seher kadar bereketli ve sevimli, baldan daha tatlı ve zevklidir. Bu ulvi hakikatlerin her bir kelimesi ayrı ayrı birer barika-i hikmettir.

- Umumi derslerde izah olmaması, düz okunması, dönerli okumanın bile daha çok istifadeye medar olacağı ifade ediliyor. Herkese hitap etmeyen bu durum nasıl yorumlanabilir?

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü