"Evvelce, İblisin enaniyet ve kibrine kanarak yaptıkları istifsardan pişman olarak..." İlk emirde secde etmeyen melek oldu mu?

Değerli Kardeşimiz;

“O vakit meleklere: 'Âdem'e secde edin!' dedik. İblis dışındaki bütün melekler secde ettiler. İblis bunu yapmadı, kibrine yediremedi ve kâfirlerden oldu.” (Bakara, 2/34)

Bu ayetten istisnasız bütün meleklerin secde ettiğini anlıyoruz. Ayrıca meleklerin fıtratları icabı Allah’ın emrine karşı gelmeleri zaten düşünülemez. Bu yüzden, meleklerin secde etmemesi bahis mevzuu değildir.

“İblisin enaniyeti, kibri, melaikeye sirayet etmiştir ve yaptıkları istifsara, bir taifenin itirazı da karışmıştır.”

Yani “Melaikenin arasında -o vakit- bulunmakta olan İblisin enaniyetinin desisesinden çıktığı hissedilmiş; ayrıca, o istifsarın içine melaikeden başka bir taifenin itirazının müdahalesi neticesinde meydana geldiği de iş’ar olunmuştur.”

Görüldüğü üzere iblis meleklerin arasında güya taat üzere görülürken, meleklere enaniyet ve kibri sirayet ediyor. Melekler buna kanarak yaratılan Hz. Âdem (as)’in mahiyetini öğrenmek maksadıyla, Allah’a Âdem’in yaratılışı ile alakalı olarak; “... Yerde fesat yapacak, kan dökecek kimseleri mi yaratacaksın? ...” (Bakara, 2/30) diye sual soruyorlar.

Meleklerin böyle bir sual sormaları bir itiraz değil, istifsardır; yani gayeleri bilmedikleri bir meseleyi öğrenmektir. Böylece hikmet-i İlâhiye tahakkuk ediyor. Hz. Âdem (as)’in rüçhaniyeti (üstün olması) ortaya çıkıyor. Netice olarak ta’lim-i esmânın tahakkuku ile Hz. Âdem’in (a.s) yaratılmasının sırrı tahakkuk edince, melekler;

“... evvelce İblisin enaniyet ve kibrine kanarak yaptıkları istifsardan pişman olarak, (istifsarları içine karışan İblisin enaniyetinin desiselerinden teberrî eyleyerek) سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَاۤ اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَاۤ اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ [“Seni her türlü kusur ve noksandan tenzih ederiz. Senin bize öğrettiğinden başka bizim hiçbir bilgimiz yoktur. Sen her şeyi hakkıyla bilir, her işi hikmetle yaparsın." (Bakara, 2/32)] dediler.”(1)

(1) bk. İşârâtü'l-İ’câz, Bakara Suresi 31-33. Ayetlerin Tefsiri.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü