"Cenâb-ı Hakk'ın arzında beşerin halife olması, Allah’ın hükümlerini icra ve kanunlarını tatbik etmesi içindir. Bu ise, tam bir ilme mütevakkıftır." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"Ve keza, Cenâb-ı Hakk'ın arzında beşerin halife olması, Allah’ın hükümlerini icra ve kanunlarını tatbik etmesi içindir. Bu ise, tam bir ilme mütevakkıftır."(1)

İnsanın kâinata halife olmasındaki en büyük pay ve en önemli sebep; maddi ve manevi ilimlere yetenekli ve haiz olmasıdır. Allah, vermiş olduğu hükümleri anlayıp icra edecek, koymuş olduğu kanunları idrak edip uygulayacak yetenekte bir mahluku kendine muhatap, kâinata ise halife olmayı murat ediyor. Üstadımız Risalelerin muhtelif yerlerinde bu hakikatı çok veciz ifadelerle ortaya koymuştur. Şöyle ki:

"Hiç mümkün müdür ki, Cenâb-ı Hak ve Mâbûd-u Bilhak, insanı şu kâinat içinde rububiyet-i mutlakasına ve umum âlemlere rububiyet-i âmmesine karşı en ehemmiyetli bir abd ve hitâbât-ı Sübhâniyesine en mütefekkir bir muhatap....bütün yerin nebatî ve hayvanî olan mahlûkatına bir nevi tanzimat memuru yapıp, onların tarz-ı tesbihat ve ibadetlerine müdahale ettirip, kâinattaki icraat-ı İlâhiyeye küçücük mikyasta bir temsil gösterip Rububiyet-i Sübhâniyeyi fiilen ve kàlen kâinatta ilân ettirmek, meleklerine tercih edip hilâfet rütbesini verdiği halde..."(2)

Allah’ın bu muradını yerine getirecek olan insanın halife olabilmesi de ilme bağlanmıştır. Bu sebeple ilim şu kâinatın zımni yaratılma nedeni olarak görülebilir. Hazreti Âdem (a.s) de meleklere karşı olan üstünlüğünü ilimle sağlamıştır.

Bu inceliğe ayette şu şekilde işaret edilmektedir:

“Ve Âdem’e bütün isimleri öğretti. Sonra bunları meleklere gösterip 'Sözünüzde doğru iseniz şunların isimlerini bana söyleyin.' dedi.” (Bakara, 2/31)

Dipnotlar:

(1) bk. İşaratü'l-İ'caz, Bakara Suresi 31-33. Ayetlerin Tefsiri.
(2) bk. Sözler, Onuncu Söz, On Birinci Hikikat.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü