"Ferdâniyeti ile şeriksiz şümul-ü tasarrufatı" ne demektir?

Değerli Kardeşimiz;

Sualin her üç şıkkında da "Cenâb-ı Hakk’ın bu kadar çok ve farklı icraatı birlikte nasıl yaptığı" sorulmuş oluyor. Ancak her şıkta Allah’ın birliğini ifade eden ayrı bir isim kullanılıyor.

Üstad Hazretleri Otuzuncu Lem’ada, Ferd isminin Vahid ve Ehad isimlerini tazammun ettiğini, yani onları da ifade etmiş olduğunu kaydediyor.

Vahid; sıfatlarında şeriki olmayan, bütün sıfatları nihâyetsiz ve mutlak olan manasına geldiği gibi, Ehad de zatında şeriki olmayan, Vacib, Kadim, Baki …olan yegâne Zat manasına geliyor. Buna göre Ferd ismi, hem sıfatlarında, hem zâtında eşi ve benzeri olmayan yegâne Zat demek oluyor.

Üstad Hazretleri, vahidiyet ve ehadiyeti açıklarken, Allah’ın sonsuz, mutlak ve muhit sıfatlarının bütün eşyayı ihata ettiğine, bunun yanında her bir mahlûkuna da hususî bir teveccühü olduğuna, onda o varlığın kabiliyetine göre birtakım isimlerini tecelli ettirdiğine dikkatimizi çekiyor, birincisinin vahidiyete, ikincisinin ise ehadiyete bir misal olduğunu ifade ediyor.

Bu şıkta da yine insan, kendi aczini ölçü aldığında, ilim, kudret gibi sıfatlarının sınırlı ve cüz’î olduğunu, bir anda birçok işi birlikte yapamadığını görüyor ve Allah’ın, şeriki ve yardımcısı olmaksızın hadsiz işleri bir anda bizzat icra ettiğini aklına sığıştıramıyor.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü