"Göz kalbin âyinesidir. Kalbin muzmeratı gözde görünür." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

“عُيُونٌ kelimesine tercihen zikredilen اَبْصَارَهُمْ ünvanı, Kur’ân’ın beyan ettiği kat’î burhanlara karşı körlük gösteren münafıkların basiret ve kalblerindeki kötü niyetlerini ve amellerini yad ettirmekle teşhir etmek içindir. Zira göz, kalbin ayinesidir. Kalbin muzmeratı (gizli halleri) gözde görünür.”(1)

Kalb, bütün hissiyat ve latifelerinin merkezi ve efendisidir. Bütün duygular ve fikirler kalbten kaynar ve oradan sair cihazlara dağılır. Kalbin temeli o kadar latif ve nuranîdir ki, bazen kalbte hissedilen bir manaya dil ve lafız tercüman olamazlar.

Gözler ve bakışlar lisan ve akla nisbetle daha tabii, daha latiftir. Bu yüzden, kalbten kaynayan hissiyatın şekli gözde çok keskin ve net bir şekilde tezahür eder. Halk arasında meşhur olan; "Gözler yalan söylemez" sözü de bu manaya matuftur.

Bir insanın kalbindeki niyeti, duygu ve düşünceleri diğer insanlara gizlidir; görüp bilinmesi mümkün değildir. Lakin gizli olan kalbin içindeki duygu ve düşünceler, insanın azalarına ve davranışlarına yansıyabilir.

Bilhassa gözler, kalbin içindekileri aksettirmesi açısından çok mühim ve çok hassas hususiyete sahiptir. Gözler ve bakışlar lisan ve akla nisbetle daha tabiî ve daha latiftir. Bu yüzden, kalbten kaynayan hissiyatın şekli, gözde çok keskin ve bariz bir şekilde tezahür eder.

Göz ile kalb arasında böyle latif ve fıtri bir irtibat ve alaka mevcuttur. "Göz kalbin aynasıdır" sözü buna bakıyor.

Kalbinde aşk besleyen birisinin gözleri hep maşukun üzerinde olur ve göz bu hali ile kalbin içinde gizli olan aşkı dışa vurmuş olur.

(1) bk. İşaratü'l-İ'caz, Bakara Suresi, 17-20. Ayetlerin Tefsiri.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü