"Göz, kalbin âyinesidir." Ne demektir?

Değerli Kardeşimiz;

Kalb, bütün hissiyat ve latifelerinin merkezi ve efendisidir. Bütün duygular ve fikirler kalpten kaynar ve oradan sair cihazlara dağılır. Kalbin temeli o kadar latif ve nuranidir ki, bazen kalpte hissedilen bir manaya dil ve lafız tercüman olamazlar.

Nasıl insanın fıtratındaki latife ve cihazlar, letafet ve kesafet bakımından birbirlerinden farklı ve muhtelif ise, aynı şekilde kalbten çıkan manalar da geçtiği ve geçirdiği merhalelere göre letafet ve kesafet bakımından farklılık arz ederler.

Meselâ; insanın aklı ile kalbi letafet bakımından farklıdır. Kalb, akla nisbetle daha latif ve daha keskindir. Aynı şekilde kalpten çıkan bir mana, lisana gidene kadar latiflikten kesifliğe doğru ilerler. Yani kalpte latif olan mana, lisana varana kadar kesif bir hale dönüşür. Tabiî bu merhalede mana çok kırıntı ve köşelerini kaybederek lisana varır. Yani kalpte çok latif, zengin ve nuranî olan mana, lisana vardığı zaman çok hususiyetlerini kaybetmiş olarak varır.

Gözler ve bakışlar lisan ve akla nisbetle daha fıtrî, daha latiftir. Bu yüzden, kalpten kaynayan hissiyatın şekli gözde çok keskin ve bedihi bir şekilde tezahür eder. Halk arasında meşhur olan; "Gözler yalan söylemez" sözü de bu manaya matuftur.

Göz ile kalb arasında böyle latif ve fıtrî bir irtibat ve alaka mevcuttur. "Göz, kalbin âyinesidir." sözü buna bakıyor.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü