"Güya madde inceleştikçe, bizim maddiyatımızdan uzaklaştıkça, ruh âlemine, hayat âlemine, şuur âlemine yaklaşıyor gibi, hararet-i ruh, nur-u hayat daha şiddetli tecelli ediyor..." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

Maddenin inceleşmesi, insanın iman, marifet, ubudiyet, zikir, fefekkürle manevi terbiyeden geçerek, manen yükselmesi ve Allah’a manen yaklaşmasıdır. Terbiye ciddi bir kanundur. Terbiyeden geçen her şey inkişaf eder, kıymetlenir, nüfuz ve derinliği artar.

Suali maddi zayıflık ve bedenin incelmesi olarak anlamak yanlış olur. Zira zayıf olan kâfirler, isyankârlar ve gafiller olduğu gibi; maddi bakımdan güçlü olan ehl-i iman, ehl-i takva ve evliyalar da mevcuttur.

Mesela kum; sakil, maddi ve kesif bir şey iken, terbiyeden geçtikten sonra cam, gözlük, mercek ve mikroskop oluyor, kıymetleniyor, yükseliyor, şeffaflaşıyor ve yaptığı işlerle büyük icraatlar ve faaliyetler meydana geliyor. İşte bu güzel ve fevkalade işler, terbiye edilmemiş olan camın ham ve asıl maddesi olan kum ile olmaz.

İşte nefs-i insaniye ve maddiye; manevi murakabe ile terbiyeden geçtikçe, maddiyatın kayıtlarından kurtuldukça bir nevi letafet kesbediyor. Latif olan âlemlerin ve maddelerin vaziyetine yaklaşıyor. O zaman hayat ve ruh mahkûm ve mahpus olmuyor; kanatlarını mazi ve müstakbele açıyor. Hakikatlerin keşfi suhuletle nasip oluyor. Yani kalp ve ruhun, inbisatlı olan derece-i hayatına giriyor.

Maddi ve et parçası olan göz nasıl görüyorsa, terbiye ile nefs-i insaniye kesafet ve sakillikten kurtulup, letafet kesbederek ruhun ve hayatın inkişaf ve inbisatına vesile oluyor. Nefs-i emmarenin ağırlığından kurtulan ruh, mana âlemleri ile irtibata geçiyor. Cüz’î ve cüz iken küllileşiyor.

Ayrıca maddenin fiziken de zayıflaması ve incelmesi; içindeki mana ve mahiyetin ziyadeleşmesine ve kuvvetleşmesine sebep oluyor. Bizim göremediğimiz çok küçük şeyleri böceklerin, sineklerin görmesi, keza bizi duyamadığımız çok hafif sesleri onların işitmesi buna misaldir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü