İnsanın, ekser mevcudatın tesbihat ve ibadetlerine müdahale edip, zabitlik ve müşahitlik derecesine çıkmasını nasıl anlamalıyız?

Değerli Kardeşimiz;

Nasıl bir taburda bütün askerlerin mesuliyeti ve emir komuta zinciri bir subaya dayanır ve ona bakar; aynı şekilde kâinat kışlasındaki bütün mahlûkatın hâl dili ile yapmış olduğu ibadet ve tesbihler de kâinatın halifesi olan insan tarafından temsil edilir.

Mevcudat aynasında tecellî eden isim ve sıfatların manasını, en şumullü ve küllî olarak ancak insan tefekkür ve müşahede eder. Zira Allah insanı diğer mevcudattan farklı olarak sayısız cihaz ve duygular ile teçhiz etmiştir. İnsan sahip olmuş olduğu bu cihaz ve latîfeler sayesinde, bütün mevcudatı ve kâinatı bir karpuz gibi eline alıp tetkik edebilir.

Meselâ, göz sayesinde bütün madde âlemini bütün renk tonları ile inceler; kulak ile en ince sesleri işitir; yüz gramlık et parçası olan dili ile bütün yiyecek ve içecekleri tadabilir; burun ile bütün kokuları duyar; hayal duygusu ile misal âlemine açılır; ruhu ile âlem-i ervah ile irtibat kurabilir vs. Yani insan arzın halifesi ve bütün mevcudatın bir nevi haritası ve fihristesi hükmündedir.

İşte insan, bu küllî duygular ve teçhizat sayesinde bütün mevcudatı hem seyr ve tefekkür eder hem de bütün mevcudatın fıtrî ve halî ibadetlerini Allah’a takdim ve temsil eder. Yani bu cihetiylede zâbitlik yapar.

İnsan, imamın, cemaatin önünde durup cemaat namına Allah’a arz-ı ubudiyet etmesi gibi, insan da mevcudatın önünde durup, mevcudat namına Allah’a arz-ı ubudiyet ediyor.

İnsanın; “Mevcudatın tesbihat ve ibadetlerine müdahale” etmesine gelince, müdahale etmek tâbiri "karışmak, engellemek" mânâsına geldiği gibi "iştirak etmek, dâhil olmak" mânâsında da kullanılır.

Cenâb-ı Hak insana, ekser mevcudatın tesbihat ve ibadetlerine müdahale salahiyeti vermiştir. Ormandan ağaç keserek ev yapan bir çiftçi, ağacın tesbihatına son vermiş demektir. Aynı şekilde, bir koyunu kesip yiyen kişi de onun tesbihatına müdahale etmiş olur.

Şu var ki, bu müdahale insan için geniş bir salahiyet ve büyük bir şeref olmakla birlikte, hesapsız kalacak da değildir.

İnsan bir gecekonduyu sökerse, onun yerine mükemmel bir apartman oturtacak demektir. Apartmanı söküp gecekondu yapmak yahut hiçbir şey yapmayıp faydasız arsa haline getirmek akıl kârı değildir.

Mahlûkatın tesbihlerine müdahale eden insan, bu tesbihi onlardan çok daha ileri derecede yapma istidadında olduğu için bu salahiyete sahip kılınmıştır. Koyunu kesip yiyen insan, koyunun yapamadığı çok ileri seviyede bir tesbih yapacaktır ki, bu müdahale hikmetsiz olmasın. Ve kendisinden bunun hesabı sorulmasın...

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü