"İyyake nabüdü" hitabına nasıl terakki edilir ve bu ifade nasıl terakkinin vesilesi oluyor?

Değerli Kardeşimiz;

Bu mana namazda, Fatiha suresini okurken her mümin için farklı derecelerde de olsa gerçekleşir. Üstadımız, “iyyake nabüdü”ye kadar gaibane bir hitap yapıldığını, "iyyake nabüde" ile gaibaneden hazıraneye terakki edildiğini nazara verir.

Şöyle ki:

"Elhamdü lillah diyen bir mümin bütün medih ve senanın ancak Allah’a ait oluğunu ifade etmiş olur. Zira, “sebeb-i medih ve sena olan cemal ve kemal, ve medar-ı hamd olan her şey Onun ur ve Ona aittir.”

"Rabbülâlemin" derken, Allah’ın bütün âlemlerde geçerli olan terbiye fiilini düşünür. Terbiye, bir şeyin kademeli olarak terakki ettirilip son haline getirilmesi demektir. Bu varlık alemi, ilk mahluk olan nur-u Muhammedîden safha safha terakki ettirilerek bu hale gelmiş; o nurdan semalar, melekler, arş, kürsi -kısacası- dünya ve ahiret ve onlarda olan her şey yaratılmıştır. Aynı terbiye fiiliyle insan önceleri bir damla su iken şu hazır halini almış, çekirdekler ağaç, yumurtalar kuş olmuşlar.

Bütün bu terbiyeleri yapan ancak Rabbülâlemîn’dir Zira en küçük bir şeyin, meselâ bir çiçeğin, terbiyesi bütün âlemlerin, göklerin, yerin, baharın, havanın, suyun terbiyelerine bağlıdır.

Bunu düşünen bir mümin, bütün hamd ve senanın ancak Allah’a ait olacağı inancını daha da pekiştirmiş olur. Yani bu ayet, bir önceki ayetin delili olmuş olur.

Allah, Rahmân ve Rahîm olduğu gibi Malikiyevmiddin’dir de. Din gününün, ahiretin yegane hakimi ve sahibi ancak O’dur.

Bu gaybî düşüncelerini tamamlayan insan hitap makamına erer, “İyyake na’büdü ve iyyake nestein” (ancak sana ibadet eder ve yalnız senden yardım dileriz.) der.

Mümin bu hitaba başlarken sanki şöyle demiş olur:

Mademki bütün medih ve sena sana aittir, madem ki sen bütün alemlerin Rabbisin, Rahman ve Rahîmsin, ahiretin sahibisin, o halde ben senden başka kime ibadet edebilir ve kimden medet dileyebilirim?!..

Bu sıfatları taşıyan senden başka kim olabilir?!..

Öyle ise her varlık sana itaat ve ibadet ettiği gibi biz de yalnız sana ibadet ederiz. Yine, her varlığın bütün ihtiyaçlarını ancak sen gördüğün gibi biz de yalnız senden yardım dileriz.

İnsan namazını tek başına da kılsa “ancak sana ibadet eder ve yalnız senden yardım dileriz.” der. “Biz” hitabını, manen arkasına aldığı üç ayrı cemaat namına söyler. Bu da ayrı bir terakkidir. Üstadımız bu cemaatleri şöyle nazara verir:

“Cem' sîgasıyla zikredilen na’büdü deki zamir, üç taifeye işarettir. Birincisi: İnsanın vücudundaki bütün a'za ve zerrata raci'dir ki, bu itibarla şükr-ü örfîyi eda etmiş olur. İkincisi: Bütün ehl-i tevhidin cemaatlerine aittir. Bu cihetle şeriata itaat etmiş olur. Üçüncüsü: Kâinatın ihtiva ettiği mevcudata işarettir. Bu itibarla, şeriat-ı fıtriye-i kübraya tâbi' olarak hayret ve muhabbetle kudret ve azametin arşı altında sâcid ve âbid olmuş olur.” (İşarâtü’l-İ’caz, Fatiha Suresi)

Demek oluyor ki, insanın bütün organları, hücreleri, atomları kendilerine verilen görevi eksiksiz olarak yerine getirmekle bir ibadet halindedirler. Nitekim Nur Külliyatında, “İnsanın bir ferdinde bir cemaat-i mükellefîn” bulunur denilerek bu cemaate dikkat çekilmektedir. İkinci cemaat bütün müminler, üçüncüsü ise bütün varlık âlemidir.

Üstad Hazretlerinden şu iki dersini de konuyla yakın ilgisi dolayısıyla nakletmek isterim:

“Ey nefs-i emmarem! Sana tabi değilim. Sen istediğin şeye ibadet et ve istediğin şeyin peşine düş; ben ancak ve ancak beni yaratıp, şems ve kamer ve arzı bana müsahhar eden Fâtır-ı Hakîm-i Zülcelal'e abd olurum.” (Mesnevî-i Nuriye, Zeylû'l-Hubab)

"Allah birdir. Başka şeylere müracaat edip yorulma, onlara tezellül edip minnet çekme, onlara temelluk edip boyun eğme, onların arkasına düşüp zahmet çekme, onlardan korkup titreme. Çünki Sultan-ı Kâinat birdir, her şeyin anahtarı onun yanında, her şeyin dizgini onun elindedir; her şey onun emriyle halledilir. Onu bulsan, her matlubunu buldun; hadsiz minnetlerden, korkulardan kurtuldun." (Mektûbât, Yirminci Mektup, Birinci Makam)

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editör