"İzzet ve azamet perdeyi iktiza eder." ve "Esbab, ancak kudretin izzetini, rububiyetin haşmetini izhar için vaz'edilmiş birtakım vasıtalardır." cümlelerini birlikte izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

Sebepler iki cihetle izzete ve azamete hizmet eder.

Birincisi, perde olma noktasından, yani zahiren izzet ve azamete uygun olmayan adi ya da şerli işlerle doğrudan temas ediyor görünmemek için araya sebepler giriyor. Haksız şikâyet ve tenkitler doğrudan Allah’a değil, sebeplere yöneliyor.

Mesela, üç yaşında bir bebeğin trafik kazasında parçalanarak ölmesi annesini feryadı figana boğuyor, kadıncağız şefkatin de verdiği acı ile içini boşaltacak bir sebep arıyor, o sebep de trafik kuralları oluyor. Kadın doğrudan Allah’a isyan etmiyor.

İkincisi, sebepler sonsuz kudretin ilan ve izhar edildiği birer vasıta, birer vesile oluyorlar. Sanatkâr sanatını ancak eseri ile ilan edebilir. Eser ne kadar güzel, ince ve haşmetli olursa, sanatkârın değeri o nisbette anlaşılır.

Bu yüzden Allah isim ve sıfatlarının büyüklüğünü, yüceliğini, sonsuzluğunu şuur sahiplerine göstermek için sebepleri yaratıyor.

Mesela, insanların hayatı için dünya, güneş, ay ve birkaç gezegen kâfi iken, kâinatı aklın hayalin alamayacağı bir büyüklükte ve azamette yaratıyor ki, azamet ve haşmeti tam bilinsin, tam görünsün.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü