"Kâinat mescidinde o cemaat-i uzmaya اَللهُ لآ اِلٰهَ اِلاَّ هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ...الخ okutturuyor." Paragrafta geçen ayetin yeri ve meali ile beraber paragrafla münasebetini açıklar mısınız?
Değerli Kardeşimiz;
"...Hâlbuki Hayy u Kayyum, şu muhteşem ordusu içinde, üç yüz binden ziyade milletlere ayrı ayrı teçhizat-ı hayatiyeyi veriyor. Hem külfetsiz, müşkülâtsız, kolay bir tarzda, hafif bir şekilde, gayet hakîmâne ve intizamperverâne veriyor. Ve koca orduya, birtek lisanla هُوَ الَّذِى يُحْيِى dedirtip, kâinat mescidinde o cemaat-i uzmâya اَللّٰهُ لآ اِلٰهَ اِلاَّ هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ...الخ okutturuyor." (Mektubat, Yirminci Mektup, İkinci Makam, Altıncı Kelime)
Bu ders “Hayat veren yalnız 0dur.” diye başlar ve paragrafın sonunda "Hayatı veren kim ise, bütün kâinatın Hâlıkı da odur. Hayatı veren elbette odur, Hayy u Kayyûmdur." buyurulur. Bu ayet-i kerime Bakara suresinin 255. ayeti olan Âyetü’l-kürsinin giriş kısmında yer alır. Meali şöyledir:
"Allah Teâlâ ki, ondan başka ibadete lâyık hiçbir ilâh yoktur. O Hayy ve Kayyûmdur. Onu ne uyuklama ve ne de uyku tutmaz, gafletin hiçbir çeşidi hiçbir zaman ona ârız olamaz. Göklerde ne var, yerde ne varsa onundur. Onun katında, onun izni olmaksızın kim şefaat edebilir? O bütün mahlukatının geçmiş ve gelecekteki bütün hallerini bilir. Onun mahlukatı ise, onun dilediğinden başka, İlahi ilminden hiçbir şeyi kavrayamazlar. Onun hâkimiyet ve saltanatı gökleri ve yeri kuşatmıştır. Gökleri ve yeri tasarrufu altında tutmak onun kudretine ağır gelmez. Her şeyden yüce ve her şeyden büyük olan da ancak odur." (Bakara, 2/255)
Paragrafla münasebetine gelince, ayet-i kerimede geçen Hayy ismi, Allah’ın hayat sahibi olduğunu beyan eder. Bütün hayatlar Muhyi isminin cilvesi olduğundan konuyla münasebeti açıktır. Devamında Allah’ın Kayyum olduğu yani bütün varlık âleminin sevk ve idarelerinin İlâhî isim ve sıfatların tecellileriyle tahakkuk ettiği ders verilir. Daha sonra bütün mülkün Allah’a ait olduğu beyan edilerek ilahi ilmin her şeyi kuşattığı ve ilahi kudrete hiçbir şeyin ağır gelmediği nazara verilir. Bütün bu hakikatlerin kaynağı Allah’ın mukaddes hayatıdır ve Muhyi ismiyle eşyayı hayat sahibi kılmasıdır.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü