"Kuvve-i câzibeyle kuvve-i dâfianın inkısama kabiliyeti olmayan bir cüz’de birlikte içtimaları iltizam edilmiştir." İzah eder misiniz; çekme ve itme kuvveti, atomda bir arada bulunabilir mi?
Değerli Kardeşimiz;
"Maahaza, esbab-ı maddiyede esas ittihaz edilen kuvve-i câzibeyle kuvve-i dâfianın inkısama kabiliyeti olmayan bir cüzde birlikte içtimaları iltizam edilmiştir. Halbuki bunlar birbirlerine zıt olduklarından, içtimaları caiz değildir. Fakat, câzibe ve dâfia kanunlarından maksat, "âdetullah" ile tâbir edilen kavanin-i İlâhiye ise ve tabiatla tesmiye edilen şeriat-ı fıtriye ise, câizdir. Lâkin, kanunluktan tabiata, vücud-u zihnîden vücud-u haricîye, umur-u itibariyeden umur-u hakikiyeye âlet olmaktan müessir olmaya çıkmamak şartıyla makbuldür. Aksi takdirde caiz değildir."(1)
İnsanın mantığıyla ve sebepler açısından bakıldığında iki zıt şeyin bir yerde toplanması mümkün değildir. Meselâ; karanlık ile ışığın aynı anda ve aynı mekânda birleşmesi mümkün değildir.
Aynı şekilde itme ve çekme kuvvetinin de bir anda ve aynı mekânda cem olması, insan ve sebepler açısından mümkün değildir. Şayet bu iki zıt kanun bir araya getirilmiş ve mükemmel bir ahenk ve intizam içinde çalışıyorlarsa, sebeplerin üstünde sonsuz bir irade ve kudret şu imkânsızı gerçekleştiriyor, demektir. Yoksa mutlak iradeyi ve sonsuz kudreti inkâr edip, sebepler açısından iki zıddın cem’ini kabul etmek, hatta bunu ilmî bir kanun olarak ders olarak okutmak, büyük bir tenakuzdur, hatadır.
Üstad Hazretleri bu ifadeleri ile maddeci felsefenin bu tezat yüklü ve mütenakız hali ile adeta istihza ediyor.
Aslında kâinat bu zıtlıklar ile idare ediliyor. Bundaki İlahi gaye ise, sebeplerin ne kadar aciz ve basit, ondan hâsıl olan neticenin ise ne kadar mükemmel ve sanatlı olduğunu gösterip, her sebep arkasında sonsuz kudretin görülmesini ilan ve ispat etmektir. Meselâ; hidrojen ve oksijen gibi yakıcı ve yanıcı iki zıt maddeyi birleştirip, söndürücü olan suyu icat etmek, materyalistlerin yüzüne vurulan bir şamar değil de nedir?
(1) bk. İşârâtü'l-İ'câz, Bakara Suresi 21 ve 22. Ayetlerin Tefsiri.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
