"Mevcudatın vücutları ve zuhurları, beraberlik ve birbiri içinde birlik ve birbirine benzemeklik ve biri birinin misâl-i musağğarı ve nümune-i ekberi ve bir kısım küll ve küllî ve diğer kısım onun cüzleri ve fert..." İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"Dördüncü Hakikat: Mevcudatın vücutları ve zuhurları, beraberlik ve birbiri içinde birlik ve birbirine benzemeklik ve biri birinin misâl-i musağğarı ve nümune-i ekberi ve bir kısım küll ve küllî ve diğer kısım onun cüzleri ve fertleri ve birbirine sikke-i fıtratta müşabehet ve nakş-ı san'atta münasebet ve birbirine yardım etmek ve birbirinin vazife-i fıtriyesini tekmil etmek gibi, çok cihetü'l-vahdet noktalarında, bedahet derecesinde tevhidi ilân ve Sânilerinin vâhid olduğunu ispat etmek ve kâinatın rububiyet cihetinde tecezzî ve inkısam kabul etmez bir küll ve küllî hükmünde bulunduğunu izhar etmektir."(1)
Mevcudat, Allah'ın varlığına ve birliğine delil olmak için yaratılmıştır. Bu delaletin ise, bir çok vecihleri vardır. İşte bu paragrafta bu delalet şekilleri anlatımaktadır. Bunlar;
1. Mevcudatın aynı anda ve birbirine benzer şekilde yaratılması bir delildir. Yani bir bahar mevsiminde her taraftaki bitkiler bir anda yeşeriyor. Ve hepsi de birbirnin aynısı; demek usta birdir.
2. Mevcudatın birbirinin özeti olması delilidir. Özet kimin ise tafsilat'ta onundur. Çekirdek kimin ise ağaç ta onu olması gibi. Her bir zihayat bütün kainatın bir özeti gibidir. Hususen insan tam bir özettir.
3. Cüz, küllün parçalarıdır. Küll kimin ise, cüz de onundur. İnsan kimin ise kolu da onun olduğu gibi, ağaç kinin ise, yaprakların da onun olması gerektiği gibi.
4. Yararılışta ortak ve benzer özellikler de yine bir tevhid delilidir. İnsan ve hayvan arasında ayrı özellikler var ise de aynı elden çıtıkları noktasında çok benzerlikler vardır. Mesela, hem insan ve hem de hayvanların yemeleri, içmeleri, çoğalmaları birbirine benzer. Ağızları, dişleri ve diğer organlarını kıyas edilirse, bu benzerliğin ne kadar fazla olduğu anlaşılır.
İşte, bu ve buna benzer daha birçok noktada ortaya çıkan hususların her biri Allah'ın varlığının ve birlilğinin birer delili olmaktadır.
(1) bk. Şualar, Yedinci Şua, Dördünü Hakikat.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
Yorumlar