"O hüceyratta cazibe, dafia, mümsike, musavvire, müvellide namıyla her birisi bir maslahat için beş kuvvet çalışıyor." Ne demektir?

Değerli Kardeşimiz;

"Evet, fenn-i menâfiü'l-a'zânın şerh ve beyan ettiği vecihle, insanın cisminde, her birisi bir menfaat için takriben iki yüz küsur kemik vardır. Ve her birisi bir fayda için altı bin damar vardır. Ve hüceyrata hizmet eden yirmi dört bin mesame ve pencere vardır. O hüceyratta câzibe, dâfia, mümsike, musavvire, müvellide namıyla, her birisi bir maslahat için beş kuvvet çalışıyor..."(1)

Cazibe ve dafia: İtme ve çekme kuvvetleri. Bunlar, madde âleminde geçerli olan Cenab-ı Hakk'ın tekvinî bir kanunudur. Bu kanuna göre iki madde birbirini aralarındaki mesafe ile ters orantılı; kütle ve miktarlarıyla orantılı olarak çeker.

Bir cismin hareketini etkileyen şeye "kuvvet" denir. Kâinattaki her türlü itme veya çekme fiilleri kuvvete birer misaldir. Meselâ; dünya, cisimleri kendine doğru çekiyorsa, onlara bir kuvvet uyguluyordur. Mıknatıs demiri çekiyor ise, ona bir kuvvet uyguluyordur.

Mümsike: Tutan ve yapıştıran bir madde. Hücre bileşik bir varlık olduğu için, bileşenleri bir arada tutan bir ilahi kanun ve kimyevî bir madde olabilir.

Musavvire: Kanın küreciklerinden başka gıda maddesinden olup, azot ve sair maddeleri içine alan sulu cisim. Canlı hücrelerin vücudunu teşkil eden ve büyük bir kısmının içinde çekirdek bulunan albüminli maddeye denir.

Protoplazma: Hücrenin çekirdeği ile stoplazmasına verilen isim.

Cansızlar, kimyevî bağların izin verdiği ölçüler içerisinde bir terkibe sahiptirler. Canlılar ise bu kimyevî bağların tanzimini hususi bir şekilde tesbit ederler. Tüm canlılar genleri teşkil eden çekirdek asitlerini ekseriyetle DNA (bazı virüslerde RNA) ihtiva ederler. Gensiz bir canlılık düşünülemez. Tüm genler aynı birimlerden, fakat değişik tanzimlerden teşekkül etmiştir. Dolayısıyla tüm canlıların yapısına giren protein, bu genlerin esas değişikliğine uygun olarak, her hücrede farklı aminoasit tanzimine sahip olurlar. İlave olarak karbonhidrat, yağ ve su ihtiva ederler. Tüm bu maddelerin hususi karışımı protoplazmayı meydana getirir.

Müvellide: Tevlid edici kuvve, meydana getirici kuvvet. Bu tabirlerin ilmî teferruat ve karşılıkların ne olduğu bizim sahamıza girmediği için bir şey diyemiyoruz.

(1) bk. İşârâtü'l-İ'câz, Bakara Suresi 4. Ayet Tefsiri.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü