“On altı münasebet hatlarından bir nakş-ı nazmi-i i’cazî teşkil eder.” Buradaki on altı münasebet nedir?

Cevap

Değerli Kardeşimiz;

الۤمۤ - ذٰلِكَ الْكِتَابُ لاَ رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ ["Elif lâm mim. Şu kitap ki, onda asla şüphe yoktur. O, takvâ sahipleri için bir yol göstericidir." (Bakara, 2/1, 2)].

"Şu dört cümlenin her birisinin iki mânâsı var. Bir mana ile öteki cümlelere delildir; diğer mana ile onlara neticedir. On altı münasebet hatlarından bir nakş-ı nazmî-i i'câzî hasıl olur. İşârâtü'l-İ'câz'da öyle bir tarzda beyan edilmiş ki, bir nakş-ı nazmî-i i'câzî teşkil eder. On Üçüncü Söz'de beyan edildiği gibi, güya ekser âyât-ı Kur'âniyenin her birisi, ekser âyâtın her birisine bakar bir gözü ve nazır bir yüzü vardır ki, onlara münasebatın hutut-u maneviyesini uzatıyor, birer nakş-ı i'câzî nescediyor. İşte, İşârâtü'l-İ'câz baştan aşağıya kadar bu cezalet-i nazmiyeyi şerh etmiştir." (Sözler, Yirmi Beşinci Söz, Birinci Şule.)

Bu ayette dört cümle var ve her cümle birbirleri ile hem mana olarak hem de nazm olarak irtibatlıdırlar. Her cümlenin birbirine hem delil hem netice olması ikili bir irtibat kurar ki, rakam sekiz olur. Hem mana bakımından hem de nazm bakımından ikili bir irtibat kurulur ise irtibat sekizken on altıya çıkar.

Mesela “Elif” Allah, "Lam" Cibril, "Mim" Hazret-i Peygamber (asm), devamındaki cümlede bahsedilen kitap ise Kur’an’dır.

Allah Kur’an’a hem delil hem neticedir. Delildir, çünkü Allah konuşur, konuşmak İlah olmanın lâzımıdır. Neticedir, zira Allah’ı bize anlatan Kur’an’dır. Elif ile uzun cümle arasında ikili bir irtibat ortaya çıktı ki, bu hem nazım açısından hem de mananın lüzumu açısından bir irtibattır. Dört cümle arasındaki irtibatları aynı mantıkla zikrettiğimiz zaman on altı irtibat çıkar.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü

Bu içeriği faydalı buldunuz mu?

BENZER SORULAR

Yükleniyor...