"Şu kâinatın Sâni-i Zülcelâli, Vâcibü’l-Vücuddur. Yani, Onun vücudu zâtîdir, ezelîdir, ebedîdir, ademi mümtenidir, zevâli muhaldir." İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
Vücud, varlık demektir. Allah’ın varlığı vacibdir. Üstad'ımızın ifadesiyle; “Onun vücudu zâtîdir, ezelîdir, ebedîdir, ademi mümtenidir, zevali muhaldir.”
“Şu kâinatın Sani-i Zülcelali” ifadesi bize şu dersi vermektedir. Bu kâinatı Allah yapmış ve yaratmıştır. Kâinatta her şey mahluktur, Allah ise vacibü’l-vücuddur, bütün varlıkları yokluktan kurtarıp var edendir. Kâinatın varlığı zatından değildir, onun Sanii yok olmasını irade ettiğinde yok olur. Allah’ın varlığı ise zatîdir, yani varlığı zatının lazımıdır.
Üstad'ımızın Kudret bahsinde ifade ettiği gibi; “bir şey zatî olsa onun zıddı ona araz olamaz.” Allah’ın da varlığı zatî olduğu için, onun varlığına yokluk yanaşamaz; “ademi mümtenidir, zevâli muhaldir.” O, ezelde var olduğu gibi, varlığı ebeden devam edecektir.
Vacibin sıfatlarından birisi, “zatî olmak”, yani bir başkasının var etmesiyle var olmayıp, varlığı kendi zatından olmaktır. Mümkin sınıfına giren bütün mahlûkatın ise, varlıkları kendi zatlarından değildir.
"Çünkü kudret Sâniin zatına zatîdir, arazî değildir. Acz, kudretine tahallül edemez. Kudretin bir lem’asına zerreler, şemsler mütesavidir. Büyük, küçükten ağır ve zahmetli değildir." (Mesnevi-i Nuriye, Katre)
Araz; “bir şeyin zatında olmayıp, ona sonradan ilave edilen hususiyetler, arızî hâller” demektir; lambanın ışığı yahut duvarın boyası gibi.
Allah’ın kudreti zatîdir; yani kendi zatından olup, hariçten verilmiş değildir.
"Fakat bir şey zatî olsa, ârızî olmazsa, onun zıddı ona müdahale edemez." (Sözler, 10. Söz, Hatime)
Bizim kudretimiz zatî olmadığı için acze düşüyoruz, hayatımız zatî olmadığı için ölüyoruz, gençliğimiz zatî olmadığı için ihtiyarlıyoruz ve sıhhatimiz zatî olmadığı için hastalanıyoruz.
Allah’ın kudreti zatî olduğundan ona acz tahallül edemez, yani onun içine giremez. Acz giremeyince de bir ile bin, zerre ile küre, az ile çok, cüz ile kül o kudret için eşit olur; hepsini aynı kolaylıkla yaratır ve idare eder.
"Ne zatında ne sıfatında ne ef’alinde naziri yoktur, misli olmaz, şebihi yoktur, şeriki olmaz." (Lem'alar, 30. Lem’a, Altıncı Nükte)
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
