"Terhibin vicdan üzerine tesiri, terhibi tasdik etmekle olur. Terhibin tasdiki ise, haricî bir azabın vücuduna mütevakkıftır. Zira vicdan, akıl ve vehim gibi, haricî ve ebedî hakikat hükmüne geçmiş bir azabdan yapılan terhible müteessir olur..." izahı?

Değerli Kardeşimiz;

Terhib, kelime olarak bir şeyden korkutmak ve sakındırmak demektir. Korkutmak ve sakındırmanın en önemli rüknü ve esası da cezalandırmaktır. Ceza olmadan terhib,yani sakındırma ve korkutma olmaz.

Mesela, birisine desen şunu yapmazsan seni hapse atarım, şayet ortada hapis ve hapse atacak güç ve kudret sende yoksa, o kişi senden korkmaz ve seni ciddiye almaz. Ama hapis ve hapse atacak kudret mevcutsa, o zaman o korkutma ve sakındırma tesir eder ve kişiyi harekete geçirir.

Aynı şekilde Allah’ın Kur’an'da bizi korkutmasının ve sakındırmasının vicdanımız üzerinde etkili olabilmesi, korkutulan şeye iman ve tasdik etmemiz ile mümkündür. Yani Allah ve cehennem fikrine iman etmeyen birisine terhib yani korkutma tesir etmez. Öyle ise terhibin tesirli olması için öncelikle sağlam bir iman lazımdır. Sadece iman da yetmez, Allah’ın iman edilen cehennemi hâlihazırda yaratıp mevcut bir şekilde tutması ve onun varlığına işaret eden kuvvetli delilleri de talim etmesi gerekir ki Kur’an'da bu fazlası ile yapılmıştır. Yani mevcut ve hazır olan bir cehennem ile tehdit edip sakındırmak, mevcut olmayan ve bilinmeyen bir cehennemle sakındırmaktan daha etkili ve tesirlidir, denilmek isteniyor. Öyle ise Kur’an’nın şiddetli bir şekilde ateş ile insanları tehdit ve sakındırması, aynı hikmet ve belagattir.

İlgili yere ulaşmak için tıklayınız:

İşaratü'l-İ'caz, Bakara Suresi, 7. Ayet Tefsiri.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü