Üstad Hindistan'ın mekteb-i idadide, Mısır’ın mekteb-i mülkiyede, Kafkas’ın ise mekteb-i harbiyede talim ettiğini söylüyor. Neden bu ülkeler için bu okullar söylenmiş olabilir?

Değerli Kardeşimiz;

"Dedi: İslâm parça parça olmuş."

"Dedim: Tahsile gitmişler. İşte Hindistan, İslâmın müstaid bir veledidir; İngiliz mekteb-i idadîsinde çalışıyor. Mısır, İslâmın zeki bir mahdumudur; İngiliz mekteb-i mülkiyesinden ders alıyor. Kafkas ve Türkistan, İslâmın iki bahadır oğullarıdır; Rus mekteb-i harbiyesinde talim alıyor. İlâ âhir..." (1)

Hindistan, yani bugünkü ifadesi ile Pakistan, İngiliz sömürgesinde bir cihetle lise seviyesinde ders görüp asrın medeni ahvalini onlardan ders almıştır. Kader musibet içinde hayrı netice verdiriyor.

Mısır, İngilizlerin sömürgesinde mülkiyeyi ders almıştır. Arapların lideri konumunda olan Mısır’ın, onları modern çağın şartlarına uygun bir şekilde idare etmesi ve yönlendirmesi için böyle acı bir tecrübeye ve derse ihtiyaçları vardı ki, kader yine musibet içinde hayrı netice verdirmiştir.

Kafkas ve Türkistan’ın Rusya’nın sömürgesi altına girmesinde ise, yine askeri bir talim manası yatıyor. Bugün dağılan Sovyet Rusya’sından kalan askeri sahalar ve tesisler ekseri Türkî cumhuriyetlerinde bulunuyor. Bu da Üstad Hazretlerinin ne kadar isabetli bir tespitte bulunduğunu gösteriyor.

İdadiye, mülkiye ve askeriye tespitleri, ülkelerin coğrafi ve sosyal yapılarına uygun tespitlerdir. Kafkas ve Türkî cumhuriyetlerin mayasında ve coğrafi şartlarında askerlik hükmederken, Pakistan gibi kalabalık ve medenilikten biraz daha uzak toplumlarda idadiye tabiri tam yerinde tabirlerdir. Mısır yukarıda da değindiğimiz gibi, Arapların doğal mülkiye müfettişi gibidir ve bağımsızlıklarını da bu şekilde kazanmışlardır.

(1) bk. Tarihçe-i Hayat, İlk Hayatı.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü