"Zerrecikler gibi tohumlar, çekirdekler, başlarında koca ağaçları taşıyor, dağ gibi yükleri kaldırıyorlar. Demek her bir ağaç Bismillah der." ifadesini nasıl anlamalıyız?

Değerli Kardeşimiz;

Burada "tohum ve çekirdeklerin başında koca ağacı taşıması" ifadesi, mecazi bir ifadedir. Bu mecaz ile ifade edilmek istenen asıl mana; küçücük tohum ve çekirdek içine koca ağacın plan ve programı yerleştirilmiş ve ağaç bu plan ve program üzerine hareket ediyor, demektir. Yani o koca ağacı yapan ve idare eden, bu tohum ve çekirdek değildir. Tohum ve çekirdek sadece Allah’ın kudretine bir perde, bir sebeptir; yoksa mucit ve yaratıcı değildir.

Çekirdek ve tohumun mahiyeti gayet basit ve zayıf iken, çekirdek ve tohumdan hâsıl olan ağacın mahiyeti ise, gayet mükemmeldir. Böyle bir sebebin, böyle bir neticeyi yaratıp, bütün işlerini tedbir ve idare etmesi mümkün değildir. Öyle ise çekirdek ve tohum her şeye kudreti yeten bir Zat'ın memuru ve hizmetkârıdır.

Aynı şekilde, “Yıldızları direksiz durduran,..” ifadesinde de mecaz vardır. Yani koca küreleri ve yıldızları muallâkta durduran ve çok süratli dönmelerine rağmen, zerre kadar rota ve yörüngelerinden çıkmadan çeviren kimdir, diyerek o işlerin bir iki kanunla izah edilemeyeceğine işaret ediliyor.

Nasıl ki, incir çekirdeği, incir ağacının mucidi ve yaratıcısı olamaz, aynı şekilde o yıldız ve galaksileri çekip çeviren ve mükemmel olarak idare eden de itme ve çekme kuvveti değildir. Allah’ın sonsuz kudreti ve iradesidir. İtme ve çekme kanunu, sadece bir sebep ve bir perdedir. "Direksiz durdurmak" tabiri, doğrudan doğruya Allah’ın kudret ve iradesine işaret eden mecazî bir ifade tarzıdır.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü