"Avrupa bir dükkân, bir kışla ise, Asya bir mezraa, bir cami hükmündedir. Bir dükkâncı dansa gider, bir çiftçi gidemez. Kışla vaziyeti ile mescid vaziyeti bir olmaz." İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
Avrupa medeniyeti ile Asya medeniyeti ve kültürel yapıları birbirinden çok farklıdır. Bu bakımdan, Asya’nın Avrupa’yı körü körüne taklit etmesi iyi bir netice doğurmaz.
Avrupa’nın fen ve teknik sahasındaki terakkilerini almada ve istimal etmede hiçbir mahzur yoktur. Dinimiz onların örf ve adetlerini taklit etmeyi yasaklamıştır. Yoksa Ehl-i kitapla ticaret yapmak, onların faydalı sanatlarını ve ilmî keşiflerini almak ve onlarla iyi münasebetler kurmak zaruridir. Nitekim Resul-i Ekrem Efendimiz (asm) “İlim Çin’de de olsa gidip alınız.” (bk. Beyhakî, Şuabu’l-İman, 2/253; Acluni, Keşf'ü-l Hafa, I, 138) buyurarak bu hakikati ifade etmektedir.
Üstad Hazretlerinin şu ifadeleri de meseleye ışık tutacak ve yanlış değerlendirmelere mâni olacaktır:
"...Binaenaleyh onlarla dost olmamız, medeniyet ve terakkilerini istihsan ile iktibas etmektir. Ve her saadet-i dünyeviyenin esası olan asayişi muhafazadır. İşte şu dostluk, kat’iyyen nehy-i Kur’anîde dâhil değildir." (Münazarat)
Avrupa medeniyetinin özünde felsefe ve akıl hâkim iken, Asya medeniyetinin özünde vahiy ve kalp hâkimdir. Dolayısı ile her iki medeniyetin hadiseleri tahlil edip neticeye ulaşma usulleri birbirinden çok farklıdır.
Üstad'ımız bu inceliği ve hakikati dükkân / kışla, mezra / cami teşbihleri ile izah etmeye çalışıyor. Bir dükkânın işleyişi ile mezranın işleyişi arasında büyük farklar vardır.
Bizim terakkimiz Avrupa’nın bozuk ahlakına uymakla değil; tam aksine İslamiyet’e sımsıkı sarılmakla olacaktır. Üstad Hazretleri bu hakikate şöyle işaret etmektedir:
"Hem tarih şahittir ki, ehl-i İslam ne vakit dinine tam temessük etmişse, o zamana nisbeten terakki etmiş; ne vakit salâbeti terk etmişse, tedenni etmiş. Hristiyanlık ise bilakistir. Bu da mühim bir fark-ı esasiden neşet etmiş." (Yirmi Dokuzuncu Mektup, Yedinci Kısım)
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
