"Merâtib-i hâlıkıyetin en güzel, en münteha mertebesinde bir Hâlık-ı Zülcelaldir." Misallerle izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"BİRİNCİ İŞARET: Kur’ân baştan başa tevhidi ispat ettiği ve gösterdiği için, bir delil-i kat’îdir ki, Kur’ân-ı Hakîmin o nevi kelimeleri sizin fehmettiğiniz gibi değildir. Belki اَحْسَنُ الْخَالِقِينَ demesi, 'Hâlıkıyet mertebelerinin en ahsenindedir.' demektir ki, başka hâlık bulunduğuna hiç delaleti yok. Belki, hâlıkıyetin, sair sıfatlar gibi çok meratibi var. اَحْسَنُ الْخَالِقِينَ demek, 'merâtib-i hâlıkıyetin en güzel, en münteha mertebesinde bir Hâlık-ı Zülcelaldir.' demektir." (Sözler, Otuz İkinci Söz, İkinci Mevkıf)

Mesela küçük bir karıncayı beslemek, Rezzak isminin cüzi tecellisidir. Fakat bütün karıncaları beslemek, külli bir tecellidir. Bütün canlıları beslemesi de külliyetli bir tecelli oluyor.

Her bir isim ve sıfatın bu türden cüziden külliye giden sonsuz tecellileri bulunuyor.

Yine Rahman ismi bir tavukta tecelli ettiğinde, o tavuk bu tecelli ile civcivleri için hayatını feda edecek duruma gelebiliyor. Tavukta görülen bu şefkat Rahman sıfatının cüzi bir tecellisi iken, bütün anne ve babalardaki şefkatlerin toplamı da külli bir tecelli oluyor.

Benzer bir mana ve ilişki Halık ismi için de geçerlidir. Küçücük bir toz zerresini kim yaratmış ise bütün kainatı da o isim ve sıfat yani Halık ismi yaratmıştır. Toz zerresinin yaratılması cüzi bir tecelli iken, bütün kâinatın yaratılması da külli bir tecelli oluyor.

Cüzi yaratma en küçük en alt birimini ifade ederken, külli ifadesi de yaratmanın en büyük ve en azami derecesini ifade ediyor. Bu iki mertebe arasında da sayısız yaratma makamları ve dereceleri bulunuyor. Akıl ise cüzi ile külli arasında mekik dokuyor.

Her akıl külli ve külliyetli tefekkür edemiyor ve Halık ismini idrak ettiği mertebe ve makam kadar tanıyor. İşte ayet "Allah'ın Halık ismi, senin bildiğin ve tanıdığından daha ahsen bir Halık'tır." demek sureti ile insanın ufkunu açıyor ve tefekkürün bir noktada hapis olmasına izin vermiyor.

İlave bilgi için tıklayınız:

- "Kur’ân baştan başa tevhidi ispat ettiği ve gösterdiği için, bir delil-i kat’îdir ki, Kur’ân-ı Hakîmin o nevi kelimeleri sizin fehmettiğiniz gibi değildir..." Birinci işareti özetler misiniz?

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü