Enenin vahid-i kıyasi olarak kullanılıp rububiyetin ve şuunat-ı İlahiyenin o ene ile bilinmesi ne anlama gelmektedir?

Değerli Kardeşimiz;

Vahid-i kıyasî, “bir şeyi anlamada mukayese unsuru olarak kullanılan şey” şeklinde tarif ediliyor.

Dersin devamında bu konuda verilen örneklerden birisi şöyle:

"… Zahir mâlikiyetiyle, Hâlık’ının hakiki mâlikiyetini fehmeder ve 'Bu haneye mâlik olduğum gibi Hâlık da şu kâinatın mâlikidir.' der. Ve cüz’î ilmiyle onun ilmini fehmeder..." (Sözler, Otuzuncu Söz, Birinci Maksat)

Daha önce de ifade ettiğimiz gibi, insan bütün mahlukat içerisinde hem en câmi’ bir istidada sahiptir, hem de bunun şuurundadır ve bu istadıyla ortaya koyduğu şeylere sahip çıkabilmekte, “Ben yaptım, ben düşündüm, ben istedim.” diyebilmektedir. Mesela, bülbül de yuvasını kendi yapar, ama “Ben bu yuvayı yaptım.” diyemediği için "Ben bu haneye mâlik olduğum gibi Hâlık da şu kâinatın mâlikidir.” diyemez.

Mümin olan bir insan, bir sahifeye bazı cümleler yazdığında bunu vahid-i kıyasi yapıp “Ben nasıl bu yazıları yazdımsa, Rabbim de dünya sayfasına bütün ağaçları, bütün hayvanları ve bütün insanları yazmıştır.” der. Keza, bir fakiri doyurduğunda ve giydirdiğinde de aynı şuur ile “Ben bu kişiyi yedirip giydirdiğim gibi, Allah da bütün canlıları her gün besleyip büyütmekte ve bütün elbiselerini en mükemmel şekilde ihsan etmektedir.” der.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü