Birinci Maksat

İçerikler

  1. Otuzun Söz’ün Birinci Maksat’ına serlevha edilen ayetin kısa bir izahını yapar mısınız?

  2. "Emanetin insana arz edilmesi" hadisesi, ne zaman ve nasıl olmuş, izah eder misiniz?

  3. "Biz, emaneti göklere, yere ve dağlara arz ettik. Onlar onu yüklenmeye yanaşmadılar, ondan korktular da onu insan yüklendi." Emaneti isteyerek mi yüklendik?

  4. "Şu ayetin büyük hazinesinden tek bir cevherine işaret edeceğiz." Büyük hazineden maksat nelerdir? Bir tek cevheri olan enaniyet ne manaya geliyor? Bu istihraç Üstadımıza mı aittir?

  5. Gök, zemin ve dağlar şuurlu mudur ki emanet onlara teklif edilsin de onlar yüklenmekten çekinsinler ve yüklenmesinler?

  6. Emaneti insanların yüklenmesi ve kabul etmesi nasıl olmuştur? Bu mesele iradi midir, yoksa ızdırari midir?

  7. Emanetin bir vechinin "ene" olduğu ifade ediliyor. Acaba başka hangi vecihleri var?

  8. Emanetin "bir ferdi, bir vechi enedir." deniliyor. Cinlerde ene var mı?

  9. Şecere-i tuba ve şecere-i zakkum nedir? Neyi temsil ediyorlar? Her iki ağacın çekirdeği ve nüvesi nasıl "ene" oluyor?

  10. "Ene, künuz-u mahfiye olan esma-i İlahiyenin anahtarı olduğu gibi, kâinatın tılsım-ı muğlakının dahi anahtarı olarak bir muamma-yı müşkilküşadır, bir tılsım-ı hayretfezadır." İzah eder misiniz?

  11. "O ene, mahiyetinin bilinmesiyle, o garip muamma, o acip tılsım olan ene açılır ve kâinat tılsımını ve âlem-i vücubun künuzunu dahi açar." İzah eder misiniz?

  12. "Şu meseleye dair, Şemme isminde bir risale-i Arabiyemde şöyle bahsetmişiz." Şemme ismindeki Arabî Risale hakkında kısa bir malumat alabilir miyiz?

  13. "Âlemin miftahı insanın elindedir ve nefsine takılmıştır." cümlesini izah eder misiniz?

  14. "Kâinat kapıları zahiren açık görünürken, hakikaten kapalıdır." cümlesini detaylı izah eder misiniz?

  15. "Cenâb-ı Hak, emanet cihetiyle, insana ‘ene’ namında öyle bir miftah vermiş ki, âlemin bütün kapılarını açar. Ve öyle tılsımlı bir enaniyet vermiş ki, Hallâk-ı Kâinatın künuz-u mahfiyesini onunla keşfeder." İzah eder misiniz?

  16. "Fakat ene, kendisi de gayet muğlak bir muamma ve açılması müşkül bir tılsımdır. Eğer onun hakiki mahiyeti ve sırr-ı hilkati bilinse, kendisi açıldığı gibi kâinat dahi açılır." İzah eder misiniz?

  17. "Ene"nin sıfat ve şuunatın hakikatlerini göstermesi ne demektir? Burada sıfat ve şuunatın farkı ile hakikatlerinin gösterilmesi ne mânaya gelmektedir?

  18. Enenin Cenab-ı Hakk'ın rububiyetinin, sıfatlarının ve şuunatının hakikatlerini gösteren işarat ve numuneleri cami olmasını açar mısınız? Camiiyetten maksat nedir; kişiye göre değişir mi?

  19. Enenin vahid-i kıyasi olarak kullanılıp rububiyetin ve şuunat-ı İlahiyenin o ene ile bilinmesi ne anlama gelmektedir?

  20. "Fakat vahid-i kıyasi, bir mevcud-u hakiki olmak lazım değil." Vahid-i kıyasilerin, mevcud-u hakiki olmaları neden icap etmez? Eneyi nazara alarak açabilir misiniz?

  21. "Belki, hendesedeki farazi hatlar gibi, farz ve tevehhümle bir vahid-i kıyasi teşkil edilebilir; ilim ve tahakkukla hakiki vücudu lazım değildir." cümlesini açıklar mısınız?

  22. Marifet ikliminde merhale kat etmenin yolu sadece enaniyet midir? Akıl, ilham, delil ve burhan enaniyet olmazsa bir mana ifade etmiyor mu? Melekler bu marifetten mahrum mu kalıyor?

  23. Mutlak ve muhit bir şeyin hududu ve nihayeti olmaması ve mahiyetinin anlaşılmamasını misallerle anlatır mısınız?

  24. "Mesela, zulmetsiz, daimî bir ziya bilinmez ve hissedilmez. Ne vakit hakiki veya vehmî bir karanlıkla bir hat çekilse, o vakit bilinir." Bunu bir örnekle açabilir misiniz?

  25. Cenâb-ı Hakk'ın sıfat ve esmasının muhit ve hudutsuz olmaları ile ne olduklarının bilinememesi ne demektir?

  26. "Öyle ise, hakiki nihayet ve hadleri olmadığından, farazi ve vehmi bir haddi çizmek lazım geliyor. Onu da enaniyet yapar. Kendinde bir rububiyet-i mevhume, bir malikiyet, bir kudret, bir ilim tasavvur eder, bir had…" Devamıyla detaylıca izah eder misiniz?

  27. "Bütün sıfat ve şuunat-ı İlahiyeyi bir derece bildirecek, gösterecek binler esrarlı ahval ve sıfat ve hissiyat, enede münderiçtir." Bu her insan için geçerli midir, yoksa sadece Peygamberimize ve onun varisi olan büyük zatlara mı mahsustur?

  28. "Demek ene, ayine-misal ve vahid-i kıyasi ve alet-i inkişaf ve mana-yı harfi gibi, manası kendinde olmayan ve başkasının manasını gösteren …" Açıklar mısınız?

  29. Ene için kullanılan "Vücud-u insaniyetin kalın ipinden şuurlu bir tel ve mahiyet-i beşeriyenin hullesinden ince bir ip ve şahsiyet-i ademiyetin kitabından bir elif" teşbihlerini izah eder misiniz?

  30. "O elifin iki yüzü var. Biri hayra ve vücuda bakar. O yüz ile yalnız feyze kabildir. Vereni kabul eder; kendi icat edemez. O yüzde fail değil; icattan eli kısadır. Bir yüzü de şerre bakar ve ademe gider. Şu yüzde o faildir, fiil sahibidir." İzahı?

  31. Kader Risalesi’nde hayrın ve şerrin tercihine cüz-i ihtiyarinin üssülesası olan meyelanın sebep olduğu ifade edilmişti. Bu derste ise hayrın da şerrin de işlenmesi enaniyete bağlanıyor. Enaniyet ile meyelanın farkı var mıdır, açar mısınız?

  32. "Mahiyeti harfiyedir; başkasının manasını gösterir. Rububiyeti hayaliyedir. Vücudu o kadar zayıf ve incedir ki, bizzat kendinde hiçbir şeye tahammül edemez..." İzah eder misiniz?

  33. "İşte, mahiyetini şu tarzda bilen ve izan eden ve ona göre hareket eden, قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زَكّٰیهَا beşaretinde dahil olur." Zikredilen ayetin yeri, tefsiri ve konuyla münasebetini açabilir misiniz?

  34. "Emaneti bihakkın eda eder ve o enenin dürbünüyle, kâinat ne olduğunu ve ne vazife gördüğünü görür." Devamında Şems Suresinin 9. ve 10. ayetleri yer alıyor, münasebeti izah eder misiniz?

  35. "Ve afaki malumat nefse geldiği vakit, enede bir musaddık görür." İzah eder misiniz?

  36. "O ulum, nur ve hikmet olarak kalır, zulmet ve abesiyete inkılap etmez." Gelen ilimlerin nur ve hikmet olarak kalması, zulmet ve abesiyete inkılap etmemesi ne demektir?

  37. "Vakta ki, ene, vazifesini şu suretle ifa etti; vahid-i kıyasi olan mevhum rububiyetini ve farazi malikiyetini terk eder. " Mevhum rububiyeti ve farazi malikiyeti terk etmek ne demektir?

  38. "لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَلَهُ الْحُكْمُ وَاِلَيْهِ تُرْجَعُونَ der, hakiki ubudiyetini takınır." Bu ibare nereden alınmıştır ve ne anlama gelmektedir? Hakiki ubudiyeti biraz açıklar mısınız?

  39. "Makam-ı ahsen-i takvime çıkar." Makam-ı ahsen-i takvim ne demektir? Enaniyetin o makama çıkması ne manaya gelmektedir?

  40. "Vazife-i fıtriyesini terk ederek kendine mana-yı ismiyle baksa, kendini malik itikad etse, o vakit emanette hıyanet eder." Enenin kendine mana-yı ismiyle bakması ne demektir?

  41. "O vakit emanette hıyanet eder, وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسّٰيهَا altında dahil olur." Ayetin yerini, tefsirini ve konuyla münasebetini açar mısınız?

  42. "İşte, bütün şirkleri ve şerleri ve dalaletleri tevlit eden enaniyetin şu cihetindendir ki, semavat ve arz ve cibal tedehhüş etmişler, farazi bir şirkten korkmuşlar." İzah eder misiniz?

  43. "Evet, ene ince bir elif, bir tel, farazi bir hat iken, mahiyeti bilinmezse, tesettür toprağı altında neşvünema bulur. Gittikçe kalınlaşır, vücud-u insanın her tarafına yayılır. Koca bir ejderha gibi, vücud-u insanı bel' eder." İzah eder misiniz?

  44. "Sonra, nevin enaniyeti de bir asabiyet-i neviye ve milliye cihetiyle o enaniyete kuvvet verip, o ene, o enaniyet-i neviyeye istinad ederek..." İzah eder misiniz?

  45. "Şeytan gibi, Sani-i Zülcelalin evamirine karşı mübareze eder." Enaniyetin şeytanın isyanına benzetilmesinin hikmeti nedir?

  46. "Sonra, kıyas-ı binnefis suretiyle, herkesi, hatta her şeyi kendine kıyas edip, Cenâb-ı Hakk'ın mülkünü onlara ve esbaba taksim eder." Diğer varlıkları da aynı kefeye koyup Cenâb-ı Hakk'ın mülkünü onlara taksim etmeyi izah eder misiniz?

  47. "Gayet azîm bir şirke düşer, اِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ meâlini gösterir." Buradaki ayetin yeri, tefsiri ve zulm-ü azîmin enaniyetle münasebetini açabilir miyiz?

  48. "Nasıl miri malından kırk parayı çalan bir adam, bütün hazır arkadaşlarını birer dirhem almasını kabul ile hazmedebilir. Öyle de ‘Kendime malikim.’ diyen adam, ‘Her şey kendine maliktir.’ demeye ve itikat etmeye mecburdur." İzah eder misiniz?

  49. "İşte, ene, şu hainane vaziyetinde iken, cehl-i mutlaktadır. Binler fünunu bilse de cehl-i mürekkeple bir eçheldir." İzah eder misiniz?

  50. "Çünkü duyguları, efkârları kâinatın envar-ı marifetini getirdiği vakit, nefsinde onu tasdik edecek, ışıklandıracak ve idame edecek bir madde bulmadığı için, sönerler. Gelen her şey nefsindeki renklerle boyalanır." İzah eder misiniz?

  51. "Enedeki karanlıklı bir nokta, onları nazarda söndürür, göstermez." cümlesini açıklar mısınız, o nokta nedir?

  52. "On Birinci Söz'de, mahiyet-i insaniyenin ve mahiyet-i insaniyedeki enaniyetin, mana-yı harfî cihetiyle ne kadar hassas bir mizan ve doğru bir mikyas..." devamıyla izah eder misiniz?

  53. "Silsile-i nübüvvet ve diyanet" ile "Silsile-i felsefe ve hikmet" acaba bidayette beraberler miydi? Nihayette de ittifakları mümkün olacak mıdır?

  54. "Her ne vakit o iki silsile imtizaç ve ittihat etmiş ise, yani silsile-i felsefe, silsile-i diyanete dehalet edip itaat ederek hizmet etmişse, âlem-i insaniyet parlak bir surette bir saadet, bir hayat-ı içtimaiye geçirmiştir." İzah eder misiniz?

  55. Nübüvvet ve diyanetin, hikmetle felsefenin beraber zikredilmesinin hikmeti nedir? Nübüvvetten nasibini almayan hikmet, felsefe mi oluyor?

  56. Silsile-i diyanet, kalp ayağı ve hissiyatıyla gitmek; silsile-i hikmet ve felsefe ise aklın mizanlarıyla hareket etmek şeklinde anlaşılabilir mi?

  57. Şeytan, genellikle felsefe ve hikmet tarafına müdahale ederek, onu mücadele ve muhalefet alanına sokuyor olabilir mi?

  58. Her iki unsurun ittifakından ve ihtilafından hasıl olan neticeler, gelişmeler ve hadisattan bir iki misal vererek bu mevzuun anlaşılmasına yardımcı olabilir misiniz?

  59. Her iki unsurun ihtilafında; bütün hayır, güzellik ve kemalat silsile-i diyanet ve nübüvvet tarafına toplanmış ise; bugünkü İslam âleminin perişanlığı ve sefaleti nasıl izah edilecektir?

  60. Hikmetten ve felsefeden uzak olan diyanet; dinde mutaassıp, aklî muhakemede nakıs grupların doğmasına zemin hazırlamıyor mu?

  61. Silsile-i nübüvvet ve diyanet tarafında da mahiyeti itibariyle hikmet ve felsefe yok mudur, bunları illa ayrı düşünmek mi gerekir?

  62. Diyanete itaat etmeyen felsefe, bir şecere-i zakkum mahiyetinde olarak, ne gibi şirkleri ve dalaletleri tevlit etmektedir?

  63. "Kuvve-i akliye dalında dehriyyun... Kuvve-i gadabiye dalında Nemrutları... Kuvve-i şeheviye dalında aliheleri, sanemleri..." İzah eder misiniz?

  64. "Kuvve-i akliye dalında dehriyyun, maddiyyun, tabiiyyun meyvelerini beşer aklının eline vermiş." cümlesini izah eder misiniz?

  65. "Kuvve-i gadabiye dalında Nemrutları, Firavunları, Şeddadları beşerin başına atmış." İzah eder misiniz?

  66. "Kuvve-i şeheviye-i behimiye dalında âliheleri, sanemleri ve uluhiyet dava edenleri semere vermiş, yetiştirmiş." İzah eder misiniz?

  67. "Evet, Nemrutları, Firavunları yetiştiren ve dâyelik edip emziren, eski Mısır ve Babil'in, ya sihir derecesine çıkmış veyahut hususi olduğu için etrafında sihir telakki edilen eski felsefeleri olduğu gibi, âliheleri eski Yunan kafasında..." İzah?

  68. "Asnamı tevlid eden felsefe-i tabiiye bataklığıdır." ifadesine binaen "Tabiatperestlik işin temeli olup, bütün farklı şirklerin ve dalaletlerin kaynağıdır." desek doğru olur mu?

  69. "Evet, tabiatın perdesiyle Allah'ın nurunu görmeyen insan, her şeye bir uluhiyet verip kendi başına musallat eder." cümlesini izah eder misiniz?

  70. "Kuvve-i akliye dalında enbiya ve mürselin ve evliya ve sıddıkin meyvelerini yetiştirdiği…" İzah eder misiniz?

  71. "Kuvve-i dafia dalında âdil hâkimleri, melek gibi melikler meyvesini veren…" İzah eder misiniz?

  72. "Kuvve-i cazibe dalında hüsn-ü siret ve ismetli cemal-i suret ve sehavet ve keremnamdarlar meyvesini yetiştiren..." İzah eder misiniz?

  73. "Beşer nasıl şu kâinatın en mükemmel bir meyvesi olduğunu gösteren o şecerenin menşei ile beraber, enenin iki cihetindedir." Açıklar mısınız?

  74. "Enenin bir vechini nübüvvet tutmuş gidiyor; diğer vechini felsefe tutmuş geliyor." İzah eder misiniz? Nübüvvet için "gidiyor", felsefe için "geliyor" tabiri kullanılmasın hikmeti nedir?

  75. "Nübüvvetin vechi olan birinci vecih: Ubudiyet-i mahzanın menşeidir. Yani, ene kendini abd bilir; başkasına hizmet eder, anlar. Mahiyeti harfiyedir; yani başkasının manasını taşıyor, fehmeder..." Devamıyla izah eder misiniz?

  76. "Enbiya ve enbiya silsilesindeki asfiya ve evliya, eneye şu vecihle bakmışlar, böyle görmüşler, hakikati anlamışlar. Bütün mülkü Malikü’l-Mülke teslim etmişler." İzah eder misiniz?

  77. "İşte, şu parlak, nurani, güzel yüz, hayattar ve manidar bir çekirdek hükmüne geçmiş ki, Hâlık-ı Zülcelal, bir şecere-i tûbâ-i ubudiyeti ondan halk etmiştir ki, onun mübarek dalları, âlem-i beşeriyetin her tarafını nurani meyvelerle tezyin etmiştir."İzah?

  78. "Parlak, nurani, güzel yüz, hayattar ve manidar bir çekirdek hükmüne geçmiş ki, Hâlık-ı Zülcelal, bir şecere-i tuba-i ubudiyeti ondan halk etmiştir." Silsile-i nübüvvetin şecere-i tubasının; ubudiyetle izah edilmesinin hikmeti nedir?

  79. "Bütün zaman-ı mazideki zulümatı dağıtıp o uzun zaman-ı mazi; felsefenin gördüğü..." Burada ölümün ve ahiretin öne çıkarılması ne hikmete mebnidir? "Ervâh-ı âfilîne bir medar-ı envar ve muhtelif basamaklı bir mirac-ı münevver" kısmını izah eder misiniz?

  80. "Felsefe ise, eneye mana-yı ismiyle bakmış. Yani, kendi kendine delalet eder, der; manası kendindedir, kendi hesabına çalışır, hükmeder." Mana-yı ismi ve harfiyi birer misalle izah eder misiniz?

  81. "İkinci vecih ise, felsefe tutmuştur. Felsefe ise, eneye mana-yı ismiyle bakmış. Yani, kendi kendine delalet eder, der; manası kendindedir, kendi hesabına çalışır, hükmeder." İzah eder misiniz?

  82. "Bir hakk-ı hayatı var, daire-i tasarrufunda hakiki maliktir, zu’m eder." cümlesini izah eder misiniz, insanların hayat hakkı yok mudur?

  83. "Hatta silsile-i felsefenin en mükemmel fertleri ve o silsilenin dâhileri olan Eflatun ve Aristo, İbn-i Sina ve Farabi gibi adamlar..." Bu zevatın fikir ve düşüncelerini ve hak dinlerle olan münasebetlerini kısaca alabilir miyiz?

  84. Eflâtun, Aristo, İbn-i Sînâ ve Farâbî gibiler "İnsaniyetin gayetü'l-gayâtı teşebbüh-ü bi'l-Vâcibdir, yani Vâcibü'l-Vücuda benzemektir." fikrine nereden kapılmışlar?

  85. "Enaniyeti kamçılayıp şirk derelerinde serbest koşturarak esbabperest, sanemperest, tabiatperest, nücumperest gibi çok enva-ı şirk taifelerine meydan açmışlar." cümlesini izah eder misiniz?

  86. O dâhilerden bazılarının kurtulma ihtimallerinin olduğu bilinmektedir. Bunlar kimlerdir? Ayrıca içlerinde nebi olma ihtimali olanlar var mıdır?

  87. "İnsaniyetin esasında münderiç olan acz ve zaaf, fakr ve ihtiyaç, naks ve kusur kapılarını kapayıp ubudiyetin yolunu seddetmişler." İzah eder misiniz?

  88. "Tabiata saplanıp, şirkten tamamen çıkamayıp, şükrün geniş kapısını bulamamışlar." İzah eder misiniz?

  89. "Nübüvvet ise, gaye-i insaniyet ve vazife-i beşeriyet, ahlak-ı İlahiye ile ve secaya-yı hasene ile tahalluk etmekle beraber, aczini bilip kudret-i İlahiyeye iltica,.." İzah eder misiniz?

  90. "Diyanete itaat etmeyen felsefenin böyle yolunu şaşırdığı içindir ki, ene kendi dizginini eline almış, dalaletin her bir nevine koşmuş." Dalaletin kaç nevi vardır, izah eder misiniz?

  91. "Enenin başı üstünde bir şecere-i zakkum neşvünema bulup âlem-i insaniyetin yarısından fazlasını kaplamış." Yarısından maksat ne olabilir? Bu nispet asırlar itibariyle değişir mi?

  92. "Hatta 'El-hükmü li’l-galib' bir düsturudur. 'Galebe edende bir kuvvet var; kuvvette hak vardır.' der." İzah eder misiniz?

  93. "Riyakârları alkışlamış, sanem misalleri kendi abidlerine abide yapmıştır." İzah eder misiniz?

  94. "Ahlak-ı İlahiye ile muttasıf olup Cenâb-ı Hakka mütezellilane teveccüh edip, acz, fakr, kusurunuzu bilip dergâhına abd olunuz..." Bunun için ne yapmak lazım?

  95. "Hayat bir cidaldir, diye eblehane hükmetmişler." cümlesini nasıl anlamalıyız?

  96. Kâinatta nizamın tesisi için, bazı canlılar bazılarına yiyecek oluyor. Bu muvazenenin temini için mutlaka bir varlığın acı çekmesi mi lazım? Maddecilerin cidal dedikleri bu mudur?

  97. "Nübüvvetin hayat-ı içtimaiyedeki düsturî neticelerinden ve şems ve kamer..." Tafsilatlı izah eder misiniz? Ayrıca düstur-u teavün, kanun-u kerem ve namus-u ikram tabirleri ne manaya geliyor? Vahşi hayvanların fıtratlarının suistimali ne demektir?

  98. "Her birliği bulunan, yalnız birden sudur edecektir. Madem her şeyde ve bütün eşyada bir birlik var, demek bir tek Zat’ın icadıdır." İzah eder misiniz?

  99. "Nübüvvetin tevhid-i İlahi hakkındaki netaic-i âliyesinden ve düstur-u galiyesinden..." Bu üçüncü misali tafsilatlı izah eder misiniz? Ayrıca paragrafta geçen iki ibarenin manası ve kaynağı nedir? "Akl-ı evvel" tabiri ne demektir, bu bir dava mıdır?

  100. "Nübüvvetin düstur-u hakîmanesinden..." Dördüncü misali izah eder misiniz? İlgili ayetin yeri, tefsiri ve konumuzla münasebeti ve sonraki cümle ile ayet arasındaki münasebeti izah eder misiniz?

Burada listelenen tüm içerikleri tek sayfada görüp kopyalamak veya yazdırmak için tıklayınız!
« Önceki Kategori
Üst Kategori
Sonraki Kategori »
Yükleniyor...