"Hiçbir şeyde israf olmadığı gibi,.." Kâinatta israfın olmadığının delilleri nelerdir?

Değerli Kardeşimiz;

Kâinatın nizam ve intizamına dikkatle bakıldığında, iktisat manasının hükmettiğini, hiçbir israfın, lüzumsuz masrafın olmadığı, en kısa yollarla en iyi neticelerin alındığı görülür.

Allah, kâinatta fiillerini ve sanatlarını icra ederken, iktisat ile tecelli etmiştir. Böylece, bizim de işimizde ve fillerimizde iktisat ile hareket etmemizi emretmiş olmaktadır.

Allah’ın her işi ve her icraatı iktisat üzeredir ve çok hikmetlidir. En kısa ve en hafif bir yolu bırakıp uzun bir yolu tercih etmek hem hikmetsiz hem de israflı olur. Mesela, Allah bir karaciğere dört yüzden fazla vazife takıyor. Her vazife için ayrı bir karaciğer yaratsa idi, insan çok büyük bir vücuda sahip olmakla, hikmet ve iktisada uygun düşmeyen bir şekle bürünürdü.

Yüce Allah dilimizi bütün tatları alacak şekilde terbiye etmiş. Her tat için ayrı bir dilimiz olsaydı, hem israf olurdu, hem de bedenin nizamı bozulurdu.

Aynı şekilde kulaklarımız, bütün sesleri tanıyacak şekilde, gözlerimiz her rengi ayırt edecek bir mahiyette terbiye edilmiştir. Her ses için ayrı bir kulak, her renk için ayrı bir göz olsa idi, hayatımız azap olurdu. Allah gözümüze milyonlarca rengi ve tonlarını tartacak ve ayırt edecek mizanlar koymuş. Allah renkler adedince gözler yaratmamış; bir çift göze sayısız eşyayı seyrettiriyor.

İnsanın vücudunda binlerce vazife vardır. Her vazifeye birer aza ve organ olsa idi, o zaman insan bedeni, çirkin ve kaba bir vaziyet alırdı. Bu da hikmet ve iktisada uygun olmazdı.

Allah, insana çok hissiyat ve cihazlar vermiş ve duygularına sınır koymamış ki, çok makam ve mertebeleri elde edebilsin, kâinatın halifesi ve neticesi olduğunu gösterebilsin. Allah, bir insan ile çok mahsulat alıyor ve çok maksatları tahakkuk ettiriyor.

Keza, bir ağaç eliyle, yüzlerce meyve vermesi de iktisadı gösterir. Şayet her meyve için ayrı bir ağaç yaratsa idi, hikmet ve iktisada zıt olurdu.

Bu sebeple Allah her şeyde en hafif sureti, en kısa yolu, en kolay tarzı ve en faydalı şekli takip ediyor ki, bu da hem iktisad hem de hikmet oluyor. Allah, her vazifeyi görecek ayrı ayrı şeyler yerine, çok vazifeleri görecek bir şey yaratıyor.

Kâinatta, iktisadın hükmettiğine ve israfın olmadığına her şey delildir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü