"İcmal, bazen tafsilden daha vâzıh olur... Sâmiin gabaveti veya nisyanı dolayısıyla, o mürekkebin eczasını mezc etmekle sebebi çıkarmak müşkül olur." İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"S. Sâbıkan mezkûr vasıfların tafsilen zikirlerini اُولٰۤئِكَ kelimesindeki icmalden daha vâzıh bir surette sebebi gösteriyor."
"C. İcmal bazen tafsilden daha vazıh olur. Bilhassa matlup birkaç şeyden mürekkep olduğu zaman, samiin gabaveti veya nisyanı dolayısıyla o mürekkepin eczasını mezcetmekle sebebi çıkarmak müşkül olur."(1)
Bazen bir meseleyi hulasa ve icmalî olarak muhataba aktarmak, tafsilatlı bir şekilde anlatmaktan daha anlaşılır olur. Yani tafsilde zihin dağıldığı ve toparlaması daha zor olduğu için, icmal, zihinde daha kalıcı oluyor. Bilhassa verilmek istenilen mesaj ve mana birden fazla ve muhatabın anlayış ve kavrayış seviyesi düşük ise, birçok mevzudan umumi bir mana çıkarması ya da konunun sebebini tespit etmesi daha da zorlaşacaktır. Bu yüzden, birçok mevzuyu ihtiva eden meselelerde sade ve mücmel bir dil kullanmak, muhatap için daha faydalıdır.
Bu yüzden ayette şöyle buyuruluyor:
"İşte, Rablerinin gösterdiği doğru yol üzerinde olanlar onlardır. Dünya ve âhirette saâdet ve kurtuluşa erenler de onlardır." (Bakara, 2/5)
Bu ayetteki "onlardır" ifadesindeki icmal, tafsilinden daha parlak duruyor. Cümlenin keskin ve ulvî havasını tafsil ile boğmuyor. Onlardan kastedilen mana uzun uzadıya tafsil edilse idi, cümlenin keskinliği ve ulviliği teferruat içinde boğulurdu. Ama “onlar” ifadesi başka ayetlerde mufassal bir şeklide anlatılıyor.
(1) bk. İşaratü'l-İ'caz, Bakara Suresi, 5. ayet tefsiri.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü