"İnsanın kalbini binlerce âlemlere örnek ve pencere yapan ve beşerin kuvve-i hafızasında tarih-i hayatını taallûkatıyla beraber yazan, ancak ve ancak her şeyi yaratan Hâlık olabilir." Ne demektir?
Değerli Kardeşimiz;
Allah, insanı kâinatın misal-i musağğarı yani küçültülmüş bir modeli suretinde yaratmış, onun kalbini de bütün âlemlerin fihristesi yapmıştır. Diğer bir tabirle Allah, kâinatı insanda, insanı da kalpte dercetmiştir. Bir hadis-i kudsîde şöyle buyurulur: “Ben yere göğe sığmam, mü’min kulumun kalbine sığarım.” (el-Aclûnî, Keşfü'l-Hafâ: II/165; İmam-ı Gazâlî, İhyâ-u Ulûmüddîn, III/14)
Nasıl ki güneş ışığı ile insanın göz bebeğine giriyorsa, onun kalb aynasına da Allah’ın bütün isim ve sıfatları tecelli etmektedir. Ama bu tecelli, insanın iradesinin sarfından sonra olur. Üstad, bu mânâyı "Kalbin göz bebeğine aks-i nurunu yerleştirme" ile ifade ediyor.
Nasıl ki, görme hâdisesi, gözün merkezi olan gözbebeğinde gerçekleşiyorsa, iman, marifet ve muhabbetin de tecelli mahalli insanın kalbidir.
“Bâtın-ı kalb âyine-i Sameddir.”
Samediyetin en büyük, en küllî âyinesi insan kalbidir. Beden kâinatla ve ondan süzülen nimetlerle beslenir ve onlarla tatmin olurken, insan kalbi mahlûkatla tatmin olmaz. “Kalpler ancak Allah’ı anmakla tatmin olur” (Ra’d Suresi, 28) meâlindeki âyet-i kerîme de kalbin bu âlem ve içindeki eşya ile değil, Allah’a iman, marifet, muhabbet ve zikirle tatmin olacağını ifade ediyor.
Hayal misal âleminin, hafıza da Levh-i Mahfuz’un küçük bir numunesidir. Emir âleminin ve bütün ruhaniyatın numunesi de kalptir
Aynı şekilde bütün âlemlere uzanan, marifet kesb edecek meyil ve hissiyatlar da kalpte mevcuttur. Göz nasıl eşyayı seyrediyor ise; basiret yani kalb gözü de manevî âlemleri seyrediyor.
"İkinci cihet ise: O cüz'î meyvenin kalbi, hem hadisçe 'zahr-ı kalb (*) denilen insanın hafızası, ekser envaın bir çeşit muhtasar fihristesi ve bir küçük nümune haritası ve şecere-i kâinatın bir mânevî çekirdeği ve ekser esmâ-i İlâhiyenin incecik bir ayinesi olduğu, hem o kalbin ve hafızanın emsalleri ve sikkeleri bir tarzda bulunan bütün kalblerin ve hafızaların kâinat yüzünde müstevliyâne intişarları, elbette bütün kâinatı kabza-i tasarrufunda tutan bir Zât’a bakar ve 'Yalnız Onun eseriyim ve Onun san'atıyım.' derler."(1)
(*) (Buharî, Nikâh: 14, 25, Fezâilü'l-Kurân: 22; Nesâî, Nikâh 62.)
Kâinat bir ağaç, insan ise bu ağacın en cemiyetli meyvesidir. Ağacın dalı, budağı, yaprağı ve çiçeği, ince ve latif bir plan şeklinde meyvesinde ve onun kalbi hükmünde olan çekirdeğinde yazıldığı gibi, kâinatta azametli olarak tecelli eden bütün isim ve sıfatlar da onun en harika meyvesi olan insanın kalbinde tecelli ve tecemmu’ eder.
Sadece bir misal verelim: Kâinatı tedbir ve idare eden kudret ve irade sıfatları insan kalbinde de kuvvet ve irade olarak dercedilmiştir.
Beyinde mercimek tanesi büyüklüğünde bir yer tutan hafıza merkezinin milyonlarca levhayı ve resimleri muhafaza etmesi Hafiz isminin tecellisiyledir. İnsan hafızası; ciltlerce kitapları içine alıp kaydeden bir kütüphane gibidir.
(1) bk. Şualar, İkinci Şua, İkinci Makam.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
Yorumlar