"Kur’ân, sâlihatı mutlak, müphem bırakıyor. Çünkü ahlâk ve faziletler, hüsün ve hayır çoğu nisbîdirler. Nev’den nev’e geçtikçe değişir. Sınıftan sınıfa nâzil oldukça ayrılır..." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"Kur’ân, sâlihat’ı mutlak, müphem bırakıyor. Çünkü ahlâk ve faziletler, hüsün ve hayır çoğu nisbîdirler. Nev’den nev’e geçtikçe değişir. Sınıftan sınıfa nâzil oldukça ayrılır. Mahalden mahalle tebdil-i mekân ettikçe başkalaşır. Cihet muhtelif olsa muhtelif olur. Fertten cemaate, şahıstan millete çıktıkça mâhiyeti değişir. Meselâ, cesaret, sehavet, erkekte gayret, hamiyet ve muavenete sebeptir. Kadında, nüşuza, vakahate, zevc hakkına tecavüze sebep olabilir." (1)

Kur’an'da ahlak ve salih kavramlar; mutlak ve müphem, yani belirsiz ve genel bırakılmıştır.

Kur’an'da bu gibi kavramların tam belirtilmemiş olmasının sebebi; her kesim ve toplum, kendine ait bir şeyler bulabilsin ve ona göre amel edebilsin diyedir. Zira bazı değerler, toplumdan topluma farklılık arz eder, mekandan mekana değişime uğrar. Bazen erkekte güzel duran bir davranış, kadında çirkin durabilir. Cömertliğin zenginde, sabrın fakirde durması gibi.

Yani ahlaki kavramlar nisbidir. Durduğu yere göre şekil alır. Onun için Kur'an, salihat ve ahlaki kavramları, belirsiz ve mutlak bırakmış ki, her fert, her toplum, her cins, her sınıf kendine yakışanı oradan alabilsin. Şayet Kur'an, mutlak bırakmayıp belirtmiş olsa idi, yani tek tip bir model ve yeknesak bir kalıp çizse idi, kimine yakışan, kimine yakışmayacaktı. Elbise tek kalıp olduğu için kimine dar, kimine bol gelecekti.

"Meselâ, cesaret, sehavet, erkekte gayret, hamiyet ve muavenete sebeptir. Kadında, nüşuza, vakahate, zevc hakkına tecavüze sebep olabilir."

Bu bakış açısı ile bu cümleye bakacak olursak; cesaret güzel bir ahlaktır. Ama erkekte güzeldir. Zira erkek, fıtraten sağlam ve dayanıklı olmasından, cesaret ona yakışır; gayrete sebep olur. Ama kadında olsa nuşuze, yani dik başlı ve serkeşliğe, itaatsizliğe sebep olacaktır. Evde iki cesur olunca, aile hayatının ahenk ve nizamı bozulur. Onun için cesaret kadında iyi durmaz. Bazı kötü ahlaklara da sebebiyet verir. Kadında, çekingenlik ve her şeye atılmama hali daha hoş durur. Onun için bizim kültürümüzde kadın, ulu orta her yerde atılarak cesaret gösterse hoş görülmez.

Sehavet, yani cömertlik ise, yine erkekte güzel durur. Yardımlaşmaya sebebiyet verir. Ama kadında ise vakahate yani arsızlığa ve açıklık saçıklığa sebebiyet verir. Bu yüzden, kadının cimrisi efdaldir denilmiştir. Yanlış anlaşılmasın, zekat ve sadaka açısından değil, kocanın malından ve evde tasarruf açısından veya namus ve iffet noktasından cimriliktir.

(1) bk. Sünûhat, Unsuriyetin Hikmeti.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü