Mevcudatın vücudu, Cenab-ı Hakk'ın vücuduna nispeten zayıf bir gölge... Allah'ın hiçbir cihetle kâinata ihtiyacı yok. Mahlukat ve âlem niçin yaratılmıştır?

Değerli Kardeşimiz;

Önce şunu ifade edelim: Bu sorunun cevabı On Birinci Söz'ün tamamıdır.

Allah Ğani’dir. Samed’dir. Hiçbir şeye ihtiyacı yoktur. Mahlukatı yaratmasına zatının ihtiyacı olduğu düşünülemez. Aksine, mevcudat yaratılmalarında, hayat sahibi olmalarında, rızıklarına kavuşmalarında, görme, işitme gibi nice hislerle donatılmalarında Allah’a muhtaçtırlar. Onlar, yaratılmaları ve ihtiyaçlarının görülmeleri ile Cenab-ı Hakk’ın isimlerine ayna olurlar.

Şu var ki, ilahi isimler tecelli isterler. Otuzuncu Söz'de, ene bahsinde güzelce izah edildiği gibi, insanın ilim, kudret, irade gibi sıfatları Allah’ın bu sıfatlarını bilmemiz için bir kıyas unsurudur. Biz kendimizdeki bu sıfatlardan hareket ile onları yaratan fakat onlara hiçbir cihetle benzemeyen ilahi sıfatların varlığını biliriz. Aynı şekilde, Üstad'ın “İnsan şuun-u İlâhîyenin bir mikyasıdır.” ifadesinden hareketle, bu sorunun cevabına bir derece ulaşabiliriz.

Bir padişahın ressamlığı da varsa bu zat resim yapmak ister. Resim yapmaya zatı itibariyle hiç ihtiyacı yoktur. Ancak, onun “ressam” ismi resim yapılmasını ister, yani tecelli gerektirir. Bunu ihtiyaçla karıştırmamak gerekiyor.

İlahi isimlerden sadece bir misal verelim:

Allah Rezzak’tır. Rızıkları yaratmaya zatı itibariyle ihtiyacı olmadığı açıktır. Ancak, Rezzak ismi rızıkların yaratılmasını, onlara muhtaçların yaratılmasını ve o rızıklardan istifade etmelerini gerektirir. Hiç rızık yaratılmasa Rezzak ismi tecellisiz kalır.

“Ben gizli bir hazine idim. Bilinmeye muhabbet etti ve kâinatı yarattım.” (bk. Acluni, Keşfü'l-Hafa, II, 132.)

Bazı zatlar, “Rahmetim gazabımı geçti.” (bk. age., I, 448.) hadis-i kutsisine şöyle farklı bir mana da verirler:

Allah, kendi isimlerini tecelli ettirmeyebilirdi. Ancak rahmeti gazabını geçmiş ve o esmaya tecelli imkânı tanıyarak mahlukatı yaratmıştır.

Not: Bu hadis-i kutsiye, daha çok şu mana veriliyor: Her musibette bir rahmet ciheti vardır ki, o rahmet o musibetin verdiği zararlardan, sıkıntılardan daha fazladır.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü