Birinci Makale, Sekizinci Mesele

"Hem de onları hayrette bırakan tevehhümleridir ki, imkân-ı zâtî, yakîn-i ilmîye münafidir. O halde yakîniye olan ulûm-u âdiyede tereddüt ettiklerinden, lâ edrîlere yaklaşıyor..." İzahı nasıldır?
"Mantıkta mukarrerdir, mahsûsattaki vehmiyat bedihiyattandır." cümlesini izah eder misiniz?
"Halbuki, imkân-ı aklî ise, vacip ve mümteni olmayan bir maddede, vücut ve ademe bir delil-i kat'îye dest-res olmayan bir emirde tereddüt etmektir. Eğer delilden neş'et etmişse makbuldür; yoksa muteber değildir." Açıklar mısınız?
"Akıl her bir şeyi tartamaz; fakat böyle maddiyatı ve en küçük hâdimi olan basarın kabzasından kurtulmayan bir emri tartar. Faraza tartmaz ise, biz de o meselede çocuk gibi mükellef değiliz.'' Örnek olarak neler verilebilir?
"Nazarı tams eden ve belâğatı setreden, zahire olan kasr-ı nazardır. Demek, ne kadar akılda hakikat mümkün ise, mecaza tecavüz etmezler. Mecaza gidilse de meâli tutulur..." İzah eder misiniz?
“Muarrefi münekker eden biri de hareke gibi bir arazı, zâtiye ve eyniyeye hasrettiklerinden, ‘gayr-ı men hüve leh’ olan vasf-ı cârîyi inkâr etmek lâzım geldiğinden...” cümlenin izahı nasıldır?
"Birinci âyette olan istiâre-i bedia o derece hararetlidir ki, buz gibi olan cümudu eritir. Ve bulut gibi zahir perdesini berk gibi yırtar." İzah eder misiniz?
"O musahhar sâbihalar ise, o bahr-i muhit-i havâîde seyir ve cereyan etmekle, mahşere tesadüf etmiş dağları andırırlar." cümlesini izah eder misiniz?
"Fakat o cereyan a’razî ve tebeî ve tefhim için mürâat ve ihtiram olunan nazar-ı hissî iledir. Fakat hakikî iki cereyanı vardır." ifadesini açar mısınız, “iki cereyan”dan maksat nedir?
"Şems müstakarrında, mihveri üzerinde müteharrik olduğundan, o erimiş altın gibi eczaları dahi cereyan ediyor. Bu hareke-i hakikiye evvelki hareke-i mecaziyenin danesidir,.." İzah eder misiniz?
"Kudret-i İlâhiye her şeyi hayy ve müteharrik kılmıştır ve sükûn-u mutlakla hiçbir şeyi mahkûm etmemiştir." İzah eder misiniz, taş ve camid şeyler hayattar mı?
"Evet, cereyan hakikî ve zâtî olduğu gibi a’razî ve hissî de olabilir." cümlesini izah eder misiniz?
"Bu tasviratla beraber, hiss-i zahire istinaden, zahir, mutaassıbane bir cümud-u bâridi göstermek, nasıl ki belâgatin hararet ve letafetine münafidir. Öyle de delil-i Sâni olan nizam-ı âlemin esası olan hikmetullahın şahidi olan istihsan-ı aklîye.." İzah?
"Acaba istikrâ-i tâmmın mecaza karine olmasından ne mani tasavvur olunur ve neden câiz olmasın?" cümlesini izah eder misiniz?
“Melâike-i kiram maddeden mücerreddirler; red yolunda tasrih ediyor ki, Melâike-i kiram, anasırdan mahlûk ecsam-ı nurâniyedirler...” Burayı devamıyla birlikte açıklar mısınız?
"Aferin hürriyetperver olan hikmet-i cedidenin himmetine ki, o müstebid hikmet-i Yunaniyeyi dört duvarıyla zîr-ü zeber etmiştir." İzah eder misiniz, “duvar”dan maksat nedir?
"Evet, nazlanan ve istiğna gösteren nazeninlerin mehirleri dikkattir. Ve menzilleri dahi kalbin süveydasıdır." Burayı izah eder misiniz?

« Önceki Kategori

Sonraki Kategori »