"Taallûk ettiği şeyler pek karışık olmakla beraber, büyük bir imtiyaz-ı mutlak ve adem-i iltibasla yapılıyor... Mahall-i taallûku gayr-ı mütenahi olmakla beraber, eserlerinde çirkinlik görünmez, ahsen şekilde husule gelir." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

6. Taalluk ettiği şeyler pek karışık olmakla beraber, büyük bir imtiyaz-ı mutlak ve adem-i iltibas ile yapılıyor.(1)

Birbirine çok benzeyen yirmi çeşit tohumu karıştırsanız çok az kişi bunları birbirinden tefrik edebilir.

Allah mutlak iradesi, nihayetsiz ilmi ve sonsuz kudreti ile birbirine benzeyen milyonlarca tohumu, çekirdeği, yumurtayı ve spermi en ufak bir karışıklık olmadan mükemmel bir şekilde birbirinden temyiz ve tefrik ile terbiye ve tedbir ediyor.

"Bir çiçeğin yaratılmasını esbaba havale etsek, toprağın her bir zerresinin o çiçeği hâsiyetiyle tanıması lazım gelir." (13. Söz)

Güneş hadsiz aynalarda bir anda beraber tecelli ettiği gibi, toprak unsuru da bir anda nihayetsiz denecek kadar çok işi birlikte görmekte, hava unsuru da yine sonsuz denecek kadar çok işi beraber, bir anda ve külfetsiz yapmaktadır. Hava unsuru, gözle görülmediğinden Üstad Hazretleri, onun işlerini, gözle gördüğümüz toprak unsurunu misal vererek akla yakınlaştırmıştır.

Ayrı ayrı binler çiçek tohumunu bir saksıya sırayla ektiğimizde, o saksıdaki toprak zerreleri bunların her birini, bütün hususiyetleriyle, hiç şaşırmadan rahatlıkla işler. Bu hal gösteriyor ki, o zerreler, Allah namına ve O’nun bir memuru olarak bu harika işleri görürler. Aynı şekilde bir hava zerresi de yeryüzündeki bütün dilleri bilircesine her dilde konuşulanları bir anda, birlikte ve çok kolay bir şekilde arkadaşı olan zerrelere aktarabilmektedir.

7. Mahall-i taalluku gayr-ı mütenahî olmakla beraber, eserlerinde çirkinlik görünmez, ahsen şekilde husule gelir.(1)

Çok geniş ve dağınık bir şeye hükmedip ondan güzel işler çıkarmak her şeyi sınırlı ve cüz’î olan insan açısından mümkün değildir. İnsanın bir şeye hükmedip güzel işler yapabilmesi için, o şeyin elinin altında olması gerekiyor.

Kâinata baktığımızda, geniş, çok dağınık ve birbirinden uzak olan şeyler, çok geniş bir sahada, sanki çok dar ve derli-topluymuş gibi mükemmel yapılıyor. “Her şeyin dizgini elinde, her şeyin hazinesi yanında, her şeyin yanında nâzır” olan Allah için; uzak - yakın, toplu - dağınık, geniş - dar, az - çok müsavidir, icraatının en güzel ve en mükemmel olmasına engel değildir. Çünkü ilmi sonsuz, kudreti nihayetsiz ve iradesi mutlaktır...

(1) bk. Mesnevi-i Nuriye, Lasiyyemalar.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü