"Yani, nasıl ki, faraza kàbil-i inkısam olmayan ve ilm-i kelâm ve felsefede cevher-i fert namını alan bir zerrede, ondan daha küçücük olan madde-i esiriye zerreleriyle bir Kur’ân-ı Azîmüşşan yazılsa..." Devamıyla izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

“Yani, nasıl ki, faraza kàbil-i inkısam olmayan ve ilm-i kelâm ve felsefede cevher-i fert namını alan bir zerrede, ondan daha küçücük olan madde-i esiriye zerreleriyle bir Kur’ân-ı Azîmüşşan yazılsa ve semâvât sahifelerinde dahi yıldızlar ve güneşlerle diğer bir Kur’ân-ı Kebîr yazılsa, ikisi muvazene edilse, elbette cevher-i ferd zerresinden yazılan hurdebînî Kur’ân, gökler yüzlerini yaldızlayan Kur’ân-ı Azîm ve Kebîrden acâipçe ve san’atın i’cazında geri değil, belki bir cihette ileri olduğu gibi; aynen öyle de Hâlık-ı Kâinatın kudretine nisbeten masnuiyetindeki garabet ve cezâlet noktasında, zühre çiçeği, Zühre yıldızından geri değil ve karınca, filden aşağı olmaz ve mikrop, gergedandan hilkatça daha acip ve arı sineği, hurma ağacından fıtrat-ı acîbesiyle daha ileridir. Demek bir arıyı yaratan, bütün hayvanları yaratabilir. Bir nefsi dirilten, haşirde bütün insanları ihya edip haşir meydanına toplayabilir ve toplayacak. Hiçbir şey ona ağır gelmez ki, gözümüz önünde gayet çabuk ve kolaylıkla her baharda haşrin yüz bin nümunelerini yaratıyor."(1)

Esir maddesi^(*); durgun, saydam, gaz halinde bir madde olup, her yere nufuz edebilen bir maddedir. İşte bu esir maddesinin zerreleriyle yazılmış bir Kur’an olduğunu farz edelim. Aynı şekilde yıldızlarla yazılmış bir Kur’an olduğunu düşünelim. Sanat ve estetik açıdan hangisi değerli denildiği zaman, esir maddesi ile yazılan Kur’an en az yıldızlar ile yazılmış Kur’an kadar değerli ve sanatlıdır, hatta ondan daha kıymetlidir.

Zira sanat küçüldükçe, işçilik inceleşir, zorlaşır ve değeri de kat be kat artar. Aynı şekilde sanat irileştikçe değer ve kıymeti sadece maddesinin büyüklüğü ile ölçülür, işçilik ve estetik açıdan ise küçük olan daha değerlidir.

Bu açıdan bakıldığında zühre çiçeği Zühre yıldızından daha sanatlı daha incelikli daha mucizevi bir özelliğe sahiptir. Öyleyse ehl-i şirk ve küfür, küçük şeyleri tabiat yaptı ve sebepler icat ediyor diyemez. Allah en küçük zerreden tut tâ en büyük yıldıza varana kadar, her bir sanatının yüzüne tevhit mührünü basmıştır. Bu sebeple Allah’tan başka hiçbir sebep ya da tabiat bu sanatlara sahip çıkamaz. Bu benim icadım ve mülküm diyemez.

Arıya hayatı kim verdi ise bütün canlılara da hayatı veren odur. Zerreleri kim tedbir ve idare ediyor ise yıldızları ve galaksileri de tedbir ve idare eden yine aynı kudrettir. Bir çiçeği kim yaratmış ise, koca baharı da yaratan aynı Allah’tır.

(*) Esir maddesi hakkında geniş bilgi için bakınız:

- BOŞLUĞUN ANLAMI VE "ESİR MADDESİ"
- HÂLÂ ARAMAYA DEVAM EDİLEN EVREN MADDESİ: ESİR.

(1) bk. Şualar, On Beşinci Şua, İkinci Makam.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü