"İcad ve ibdâ-ı İlahiyi, abdin sanat ve kisbine kıyas edersiniz. Hâlbuki abdin elinden bir zerreyi imate veyahut icad etmek gelmez..." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"Zira icad ve ibdâ-ı İlâhîyi, abdin sanat ve kisbine kıyas edersiniz. Halbuki abdin elinden bir zerreyi imate veyahut icad etmek gelmez. Belki yalnız umur-u itibariye ve terkibiyede bir sanat ve kisbi vardır. Evet, bu kıyas aldatıcıdır; insan kendini ondan kurtaramıyor." (Muhakemat, Üçüncü Makale, Birinci Maksad)

Bir insan bir arının resmini çok güzel çizebilir, resmedebilir ama o arıya canlılık ve hayat veremez. İnsanın sanatı ve gücü arıyı güzel bir şekilde çizmekle sınırlı iken, Allah’ın sanatı o arıya hayat vermek ve bütün kâinatı o arının hayatına hizmetçi kılmak gibi muazzam ve mucize bir sanattır.

Bu nedenle ilahi sanat ile insanın yapmış olduğu sanatın mukayese edilmesi ve o sanatın, Allah'ın sanatı karşısına çıkarılması aptalca ve ahmakça bir komiklikten başka bir şey değildir.

İnsanın yine Allah’ın verdiği imkânlar ile icad ettiği bir uçağı veya bir helikopteri; bir sinek, bir arı, bir kuş veya bir kartal ile kıyas etmek onu onunla yarıştırmaya kalkmak tam bir saflıktır.

Bir sineğe bir kuşa can vermek ve bu canın devamını temin etmek, ancak bütün kainatı bir fabrika gibi çalıştıran bir kudretle mümkündür. Yani sineğe gözü takan kudret, gökyüzüne de Güneşi asmıştır ki göz görebilsin. Dolayısıyla demir ve civatadan oluşan bir uçak ile bir sineği sanat açısından mukayese etmek doğru bir kıyas değildir.

“Ey insanlar! Size bir misal verilmekte; dinleyin onu: Allah’tan başka kendilerine yalvarıp yakardıklarınız var ya, hepsi bunun için bir araya gelseler bile bir sinek yaratamazlar! Hatta sinek onlardan bir şey kapsa, onu dahi ondan kurtaramazlar. İsteyen de âciz, kendinden istenen de! Onlar Allah’ı gereği gibi tanımadılar. Şüphesiz Allah çok güçlüdür, mutlak galiptir.” (Hac, 22/73-74)

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü