"İ’lem Eyyühel-Aziz! Sinek, örümcek, pire gibi küçük hayvanlar; fil, camus, deve gibi büyük hayvanlardan daha zeki, hilkatçe daha güzel..." Devamıyla izah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"İ’lem Eyyühel-Aziz! Sinek, örümcek, pire gibi küçük hayvanlar; fil, camus, deve gibi büyük hayvanlardan daha zeki, hilkatçe daha güzel, sanatça daha tam oldukları halde bunların ömrü kısa onlarınki uzun, bunların zahiren menfaatleri yok onlarınki var. İşte bu hal, hilkat-i eşyada Sâni’in külfeti olmadığına ve her şeyin vücuda gelmesi ancak 'Kün' emriyle olduğuna bâhir bir bürhandır..."(1)
Üstad Hazretleri burada câlib-i dikkat bir muhakeme ile küçük hayvanların san’atça daha mükemmel olmakla birlikte ömürlerinin az olmasını, Allah’ın mahlûkatı yaratmasında hiçbir külfetin söz konusu olmamasıyla izah ediyor.
Böylece bize şöyle bir düşünce ufku açıyor: Biz bir ev yaparken hazır kalıp ve hazır beton kullanıyorsak, inşaatımız kısa sürede tamamlanır. Ama her tarafı san’atlı ve taştan bir ev yapmak istiyorsak, bu iş, çok uzun zaman ve büyük emek ister. Yıllarca uğraşarak ortaya koyduğumuz bu san’at eserinin yüzyıllarca devam etmesini isteriz. Birincisinde böyle bir arzumuz olmayabilir.
Cenâb-ı Hakk’ın işleri böyle değil. Çok ince sanatlar sergileyen, çok harika birer san’at mûcizesi olan küçük hayvanlar, çok uzun zaman yaşamaları gerekirken, kısa bir ömür geçiriyorlar. San’atça onlar kadar ileri olmayan büyük hayvanlar ise, çok daha uzun bir ömür sürüyorlar. İşte bu hâl gösteriyor ki, Allah için zor, kolay diye bir şey söz konusu değil. O’nun hikmeti, bir varlığın ne kadar ömür sürmesini gerektiriyorsa ona o kadar ömür veriyor. Her şeyi sadece “Ol!” emriyle, yaratıyor. Yani, küçük olsun büyük olsun hangi varlığı yaratmayı diliyorsa, sonsuz kudretiyle onu külfetsiz ve kolayca vücuda getiriyor.
(1) bk. Mesnevi-i Nuriye, Zerre.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
Yorumlar
Anlatılanların "OL" emriyle ilgisini biraz daha açar mısınız?
Uzun zaman, büyük gayret ve yüksek masraflarla yapılan eserlerin elbette ki faydası çok ve kazancı da bol olur. Az zaman, az gayret ve az masrafla yapılan işlerin de fayda ve geliri, genel olarak az olur.
Uzun zaman, büyük gayret ve yüksek masraflarla ancak yapılabilecek eserler; her tarafta, her zaman yapılıyor ve bir kazaç da beklenmiyorsa... Diğer taraftan, az zaman, az gayret ve az masrafla yapılan eserlerden de büyük kazançlar elde ediliyorsa, bu tablodan şu neticeye varılır; bu eserleri yapan usta için büyük küçük, az çok, uzun zaman, kısa zaman gibi kavramlar söz konusu değildir. Bir gece kondu ile bir sarayı yapmak onun için aynıdır.
Aynen öyle de sinek, örümcek, pire gibi hayvanlar daha sanatlı ve külfetli oldukları halde ve diğer hayvanlar kadar da faydaları olmadıkları halde sayısız denecek kadar yaratılması gösteriyor ki; Allah'ın yanında en büyük ile en küçüğü yaratmak aynıdır. O'nun kuvvet ve kudreti namütenahidir.
Küçük hayvanların san’atça daha mükemmel olmakla birlikte ömürlerinin az olmasını, Allah’ın mahlûkatı yaratmasında hiçbir külfetin söz konusu olmamasına bağlanırken, ondan sonra gelen şu cümlede ise, "bunların zahiren menfaatleri yok onlarınki var." Küçük hayvanların zahiren menfaati olmadıkları için ömürlerinin kısa, büyük hayvanların ise zahiren menfaatleri oldukları için ömürlerinin uzun olduğu gibi bir anlam çıkıyor. Yani birinci cümlede Allah'ın kudreti nazara verilirken, aynın cümlenin devamında büyük hayvanların menfaati olduğu için ömrünün uzun olduğu gerekçesiyle gösteriliyor. Bu iki ifade bir biri ile çelişimiyormu?
Sayın editör, "çünkü ineğin sanat olma cihetinden başka nimet olma yönleri de var." Diyorsunuz ama burada verilen örnekler mahlukatın yaratılışının nimet olma özelliğine değil, Allahın kudretine göre yaratmada bir zorluğun olmadığına örnek olarak verildiği için, izahıda buna göre yapılmalıdır diye düşünüyorum.