"Elfaz okunurken manalarını düşünmek, belagat mezhebinde vacip olduğuna işarettir." Belagat mezhebinin konuyla münasebeti nedir?

Değerli Kardeşimiz;

"İkincisi: Elfaz okunurken manalarını düşünmek, belagat mezhebinde vacip olduğuna işarettir. Çünkü manalar düşünülürse, nazil olduğu gibi okunur. Ve o okuyuş, tabiatıyla, zevkiyle hitaba incirar eder."(1)

Belagat bir ilimdir. Sözün düzgün, kusursuz, yerinde ve adamına göre söylenmesini öğretir. Belagat üçe ayrılır:

a. Meânî (manalar ilmi): Muhtelif cümle şekilleri ve bunların kullanılışından bahseder.

b. Beyan ilmi: Maksadı açık ve güzel bir şekilde ifade etme sanatını öğretir. Teşbih, mecaz, istiare ve kinaye gibi sanatlardan bahseder.

c. Bedî' ilmi: Sözü ifade ve mana yönünden en güzel şekilde söylemenin yollarını gösterir.

Belagatin asıl amacı manayı muhataba en anlaşılır, en açık ve en güzel bir şekilde aktarmaktır. Lafız birinci plana alınıp mana ihmal edilirse, belagatin misyon ve amacı zedelenmiş olur. Bu sebeple belagat mezhebinde asıl amaç ve vacip vazife manaları düşünmek ve anlamaktır. Belagatin diğer bütün araçları da bu amaca hizmet eder.

Düşünülmeden okunan bir cümle belagat açısından ne kadar mükemmel olsa da kıymet ve değersizdir. Belagati anlamlı kılan düşünmek ve anlamaktır.

1) bk. İşaratü'l-İ'caz, Fatiha Suresi Tefsiri.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü