"Elmas" ve mücevherler, Risalelerde hangi manalar için kullanılmış?

Değerli Kardeşimiz;

Elmas, saf karbondan oluşan özel bileşenli bir mineraldir. Teşekkülü için çok zaman ve şartlar gerektiği ve çok nadir bulunduğu için kıymetlidir. Kıymetli olması, sağlamlığı, değişime uğramaması, keskinliği, tedricilik, işlenerek tasaffi etmesi vb. manalar için mecazen ve teşbihen Risale-i Nur'da elmas tabiri kullanılmıştır.

Risale-i Nur'da hakiki manada geçen elmas manasını nazara almadık. Sadece bir manayı veya kavramı teşbih manasında elmasa benzetilen yerleri nazara aldık. Ayrıca değişik yerlerde elmas tabiri sayesinde edebi sanatlardan istiare, teşbih ile birlikte teşhiste kullanılmıştır.

1. Kuran Ayetleri ve Hakikatları İçin...

Hakaik-i imaniye ve Kur'aniye birer elmas hükmünde olduğu halde... (Mektubat, On Altıncı Mektup)

Evet, Risale-i Nur, o tahribatı Kur'anın elmas hakikatleriyle ve Kur'an-ı Kerim'deki en kısa ve en müstakim bir tarîkle tamir ve o yaraları, Kur'an-ı Hakîm'in eczahane-i kübrasındaki edviyelerle tedavi ediyor ve edecektir. (Sözler, Konferans)

2. Risale-i Nur İçin...

Madem Risale-i Nur, bu mu'cize-i kübranın elinde bir elmas kılınç hükmünde hizmetini göstermiş ve muannid düşmanlarını teslime mecbur etmiş. (Sözler, 13. Söz, 2. Makam)

3. Risale-i Nur'daki Bazı Risaleler İçin...

10. Söz'ün 12 hakikati, 30. Söz, İşaratü'l-İ'caz, 25. Söz, 22. Söz, Zülfikâr gibi hassaten vurgulanan risaleler için elmas tabiri kullanılmıştır.

Bazan bir harf-i Kur'anîde, Kur'an'ın i'cazını isbat eden bu risale ve arkadaşları olan "İşaratü'l-İ'caz" ve "Mu'cizat-ı Kur'aniye" risaleleri Kur'an-ı Hakîm'in birer elmas kılıncıdırlar. (bk. Mesnevi-i Nuriye, Fihrist, RNK Yay. s. 257)

4. Sahabeler Gibi Mübarek Zatların Ruhları ve Mahiyetleri İçin...

Ve saadet-i ebediye gibi netice veren ve Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm gibi nuranî meyveler gösteren sıdk ve hakka ve imana en nâfi' bir tiryak, en kıymetdar bir elmas gibi, o fıtratları sâfiye ve seciyeleri sâmiye olan sahabeler, bütün kuvvetleriyle ve hissiyat ve letaifleriyle, onlara müşteri ve müştak olması zarurîdir. (Sözler, 27. Söz'ün Zeyli)

...Ebu Cehil gibi kömür ruhlu, Ebu Bekr-i Sıddık gibi elmas ruhlu adamlar bir seviyede kalıp, sırr-ı teklif zayi olacaktı. (Mektubat, 19. Mektup, Şakk-ı Kamer Mu'cizesine Dairdir)

İşte küfür, böyle mahiyet-i insaniyeyi yıkar, elmastan kömüre kalbeder. (Sözler, 23. Söz)

5. İnsanın İstidatları, Kabiliyetleri ve Fıtratları İçin...

Akla kapı açacak, ihtiyarı elinden almayacak. Zira eğer tamamen bedahet derecesinde bir alâmet-i Kıyamet görülse, herkes tasdike muztar olsa; o vakit kömür gibi bir istidad, elmas gibi bir istidad ile beraber kalır. (Sözler, 24. Söz, 3. Dal)

6. Hakikat, Delil, Burhan ve Hüccetler İçin...

"Baki ve güneş gibi ve elmas misillü hakikatler, fâni şahıslar üzerine bina edilmez ve fâni şahıslar o kıymetdar hakikatlara sahib çıkamazlar." (Şualar, 14. Şua)

...dalaletin menbaı olan tabiat tâğutunu burhanın elmas kılıcıyla parçalamak ve... (Sözler, 25. Söz, 1. Şule, Beşinci Lem'a)

7. Akide İçin...

teşbihatın mümevvehatı elmas-ı akidede, cevher-i şeriatta, dürer-i ahkâmda idhal etmek; Muhakemat (RNK) - 42

8. Şeriat Kaideleri ve Hadisler İçin...

Şeriat yüzde doksanı; müsellemat-ı şer'î, zaruriyat-ı dinî birer elmas sütundur. İçtihadî, hilafî, fer'î olan mesail; yüzde ancak on olur. Doksan elmas sütunu, on altının sahibi kesesine koyamaz, ona tâbi kılamaz. Elmasların madeni Kur'an ve hem hadistir. (Sözler, Lemeat, Kur'an Ayine İster, Vekil İstemez)

9. Umur-u Uhreviye İçin...

Evet, dünyaya ait işler, kırılmağa mahkûm şişeler hükmündedir; baki umûr-u uhreviye ise, gayet sağlam elmaslar kıymetindedir. (Mektubat, 9. Mektup)

10. Nimetler İçin...

Elmas mahiyetindeki nimet, kömüre kalbolur. Şükür ile zâil rızıklar; daimî lezzetler, baki meyveler verir. (bk. age., 28. Mektup, 5. Risale...)

11. İman ve İslam Hakikatları Yazan Kalemler ve Kişiler İçin...

...kuvvetli, ciddî, samimî, gayyur, fedakâr ve kalemleri birer elmas kılınç olan kardeşleri bana muavin ihsan etti. (bk. age., 7. Risale...)

12. Ahiret İçin...

elmas hazinesi hükmünde olan ahiretini ... (Lem'alar, 24. Lem'a)

13. Hasenat İçin...

...elmas kıymetinde bulunan hasenatını... (bk. age., 28. Lem'a, 7. Nükte)

14. Türk Milleti İçin...

İslamiyet'in ve Kur'an'ın elinde şeref-şiar, bârika-âsâ bir elmas kılınç olan Türk milletini ve Türkçülüğü... (Şualar, Beşinci Şua)

15. İzzet-i İlmiye İçin...

Ve bu sayede Üstad, izzet-i ilmiyesini, cihankıymet bir elmas gibi muhafaza eylemiştir. (Tarihçe-i Hayat, Ön Söz)

16. Metanet ve Sabır İçin...

Sabri'nin elmas ve çelik gibi metanetini ve isabet-i fikrini gösterdi. (Kastamonu Lahikası, 95. Mektup)

Şimdi kısa bir şekilde, diğer bazı tabirlere de değinmeye gayret edelim.

Pırlanta, elmasın işlenmiş hâlidir. Üstad Hazretleri Kur'an, iman, Risale-i Nur, akıl ve Hz. Muhammed (asm) için pırlanta tabirini kullanmıştır.

Elhasıl: Hazine-i rahmetin en kıymetdar pırlantası ve kapıcısı Zât-ı Ahmediye Aleyhissalâtü Vesselâm olduğu gibi, en birinci anahtarı dahi "Bismillahirrahmanirrahîm"dir. (Lem'alar, 14. Lem'anın İkinci Makamı)

İnsanın en kıymetdar cihazı akıldır. Eğer sırr-ı tevhid ile olsa, o akıl, hem İlahî kudsî defineleri, hem kâinatın binler hazinelerini açan pırlanta gibi bir anahtarı olur. (Şualar, 2. Şua, 1. Makam)

Zümrüt yeşil, yakut ise kırmızı değerli taştır...

Emanetullah ve emanat-ı Peygamberînin (asm) gayet parlak yakut ve zümrütten kıymetdar olan hazinelerini o zatların ellerine teslim ettim. Elhamdülillah Cenab-ı Hak muvaffak etti...

...Hemen aldığım dakikada, zîruhtan hâlî ve zümrüt-misal yeşillenmiş nebatat arasında bir ağacın altına gittim... (Barla Lahikası, 54. Mektup: İkinci Zeyl)

Mercan, denizlerde ve sularda oluşan değişik renklerde olan değerli bir taştır. Risale-i Nur için bir nur talebesinin şiirinde ifade edilmiştir.

İlm ü marifet bahrinde dürr-i yekta-yı mercandır bu..

İlm ü hakikatta şu'ledar mâhitab-ı âhir zamandır bu...

(Halil İbrahim'in bir şiiri) (Emirdağ Lahikası-I, 61. Mektup)

İnci, istiridye ve benzeri deniz hayvanlarının içerisinde oluşan ve ekseriyetle süs eşyası yapımında kullanılan, çok değerli, küçük, yuvarlak, sert ve sedef renkli bir taştır. Risalelerde Hz. Peygamber (asm), Kuran ayetleri ve Risale-i Nur için kullanılmış.

Kur'anın inci gibi lafızlarının dizilmesi; bir hayta, bir çeşite, bir nakşa münhasır değildir. (İşaratü'l-İ'caz, Fatiha Suresi)

İ'caz, inci gibi incecik letaif-i belâgatın parıltılarının imtizac ve içtimaından tecelli eden bir nurdur. (bk. age., Bakara Suresi 1. Ayet)

Lü'lü: Bir çeşit incidir. Risale-i Nur cümleleri için ifade edilmiş.

Risaleleri okurken, çok arkadaşlar çok hayrette kalırlardı. "Bu koca bedî', bu lü'lü-misal bu sözleri, bu kelimeleri nereden buluyor?" diye birbirimize çok defa diyorduk. Lisanına baksan, bir şey istifade edilmez gibi görünüyor. Hâlbuki, söyledikleri hep hikmettir. Nazarımıza dehşet veriyor, nur serpiyor. (Barla Lahikası, 132. Mektup)

Akik: Güzel renkli kıymetli bir taştır. Risale-i Nur'da 30. Söz için kullanılmış.

Müşrik ve münkirleri mağlub ve ilzam eden ve son sistem malzeme-i cihadiye-i vahdaniyeyi hâvi ve câmi', kuvvet ve resaneti çelik, kıymet ve ehemmiyeti elmas ve cevahir ve akik bir kal'a-misal olan Otuzuncu Söz'ü istinsaha muvaffak oldum. (bk. age., 28. mektıp: Sabri)

Mücevher: Her türlü değerli taşa mücevher denir. Bu kelimeye en çok yakışan Kuran'dır. Onun sergisi ve pazarı olan Risale-i Nur'dur elhamdülillah.

Risale-i Nur, mücevherat-ı Kur'aniye hakikatlarının sergisidir, pazarıdır. (İşaratü'l-İ'caz, Bir Müdafaa)

Demek biz müflis olduğumuz halde, gayet zengin bir mücevherat dükkânının dellâlı ve birer hizmetçisi olmuşuz. Cenab-ı Hak fazl u keremiyle, bu hizmet-i kudsiyede hâlisane, muhlisane bizi ve umum Risale-i Nur şakirdlerini daim muvaffak eylesin, âmin. (Kastamonu Lahikası, 111. Mektup)

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü